Çin'e çip ambargosu

Çipler, diğer adıyla yarı iletkenler dünyanın en büyük sanayi dallarından biri.

Bizler farkında değiliz belki ama çipler hayatımızın önemli bir bölümünü etkiliyor.

Kullandığımız telefonda, arabada, bilgisayarda ve birçok ürünlerde çipler artık teknolojinin vazgeçilmez sistemi.

Kimliğimiz olan pasaportlar da dahi çip sistemi mevcut.

Çip tedarik sistemi küresel dünyanın üretiminde büyük bir paya sahip olduğu için, sanayi alanında güçlü olan ülkeler arasında, çıkar ve güç savaşı boyutunu kazanmış durumda.

Çip üretimi ve dağıtımı için, kanun niteliğinde yaptırımlar bile uygulanıyor.

Fazla uzak değil daha geçen sene; 2022 yılının Ağustos ayında, ABD tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Çip Bilim Yasası, Çin'li üreticilerin ileri çip teknolojilerine erişimine yönelik kısıtlamalar, Pekin'in bu sektördeki teknolojik kapasitesine sınırlamalar getirmişti.

ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu(BIS), Çin'in en büyük hafıza çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies ve en büyük yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group'un da aralarında bulunduğu 31 şirketin, ihracat kontrolleri listesine alındığını bildirmişti.

Amerikan menşeli ürün ve teknolojilerin ulusal güvenliğe aykırı amaçlar için kullanımını önlemeyi hedefleyen bu yöntem, kontrol listesindeki şirketlerin, Washington'un denetim şartlarının yerine getirilmesini amaçlıyor.

Şayet denetim şartlarını uygulamayan şirketler, ABD tarafından kara liste olarak adlandırılan ihracat yasağı listesine alınmaya devam edecekler.

ABD daha önce ihracat yasağı listesine Çin'li telekomünikasyon donanımları üreticisi Huawei ve mikroçip imalatçısı Uluslararası Yarı İletken İmalat Şirketi'ni listeye almıştı.

ABD'nin her geçen gün kontrolünü yoğunlaştırarak sürdürdüğü kısıtlamalarına kuşatmalar girişimi diyebiliriz.

Yeni istenilen lisans şartları ayrıca çip üretimi için gerekli olan belgeler, malzemeler, makine ve donanım şartları, Çin'e oldukça maliyetli zorluklar çıkarıyor.

ABD'nin, Çin'e yönelik engeller çıkarması olayın gördüğümüz teknoloji boyutuyla sınırlı değil.

Çin'in gelişmiş mikro çiplerle yapay zeka ve süper bilgisayarlar geliştirmesi; askeri alanda kullanılabilecek yüksek kapasiteli entegre devreler de imal etmesini sağlıyor.

ABD'nin kara liste olarak uygulamaya soktuğu yöntem en çok bu nedenden dolayı.

ABD teknolojik alandaki üstünlüğünü, dünyaya olan hakimiyetini kaybetmemek için korumaya çalışıyor.

ABD çip endüstrisini, Çin ile teknolojik rekabetteki kırmızısı çizgisi olarak görüyor.

Çin ise en gelişmiş yarı iletkenleri yalnızca kendisi üretmek istiyor.

Teknoloji konusunda da sadece ABD ile değil dünyayla rekabet etmek isteyen Çin, ABD karşısında tüm çabasına rağmen tedarikçilerini kaybediyor.

ABD'nin uyguladığı ihracat kontrolleri, Çin'de yarı iletken üretimi üzerindeki baskıyı katbekat artırıyor.

ABD ve Hollanda'dan sonra Japonya'da, bundan sonra Çin'e, çip teknolojisi tedarik etmeyeceği yönünde karar aldı.

Çin Ticaret Bakanı, Japonya'nın bu kararına tepki gösterse de; Tokyo hükümeti ihracat kontrollerinin Temmuz ayında yürürlüğe gireceğini açıkladı.

Pekin Dış İşleri Bakanı Mao Ning, Temmuz ayında gerçekleşek olan yürürlüğü, küreselleşmeye ve serbest ticarete aykırı bir karar olarak değerlendirdi.

Dünyanın en büyük iki ekonomisine sahip olan ABD ve Çin arasında yaşanan çip krizi, hem küresel ekonomi için hem de teknolojik girişimler için kilit öneme haiz bir mesele.

Çin'e teknoloji ihracatı konusunda kısıtlamalar getiren ABD, başta Japonya ve diğer Avrupa ülkeleriyle birlikte, Çin'e yönelik ambargonun genişletilmesi için yeni anlaşmalar yapmayı deniyor.

ABD'nin Çip Bilim Yasası özellikle teknoloji ve çip alanında küresel oyunun baş aktörü olmak istemesinden dolayı yürürlüğe sokuldu.

Çip Bilim Yasası ile tedarik zincirleri üzerinde tam hakimiyet kurmak isteyen ABD, Çin'e karşı savunmasız kalmamak için, bu yasa kapsamında büyük çaplı yatırımlar ve araştırmalar yapmaya devam ediyor.

ABD çip üretiminde, Çin'e kayan gücü azaltmak için yarı iletken fabrikalarının inşa sürecini hızlandırıyor.

Yarı iletken teknoloji, ABD bakımından Çin'e karşı ulusal güvenlik meselesi hâlini almış durumda.

Başlangıçta askeri amaçlı kullanılan çipler, 1970'lerden sonra, bilgisayar bilişiminin gelişmesiyle birlikte artık kullandığımız hemen hemen her araçta işlemde.

Çipler, kimilerine göre dünyanın yeni petrol enerjisi, kimilerine göre ise dünyanın süper gücünü belirleyen teknoloji olarak değerlendiriliyor.

Heybet AKDOĞAN