Sibel ÖZBUDUN
  01-01-2023 00:40:00

ÜMÜŞ EYLÜL KÜLTÜR SANAT DERGİSİ İLE SÖYLEŞİ: ANTROPOLOJİ NEDİR; NEYLE, NEDEN, NASIL İLGİLENİR?[1]

SİBEL ÖZBUDUN

 

"Bu sarsıntı çağında

duyarlıkla yaşamak

gerçekten cesaret istiyor."[2]

 

Ümüş Eylül Kültür Sanat: (ÜEKS) İlk sorumuzu bugüne kadar çok duymuş, çok cevaplandırmışsınızdır; ama bir de bizim için cevaplandırırsanız seviniriz: Antropoloji nedir?

 

Sibel Özbudun (SÖ): Antropoloji, Grekçe iki sözcüğün birleşiminden türetilmiş bir sözcük: "insan" anlamına gelen anthropos ile "bilim, uzmanlık, söz söyleme sanatı" vb. anlamlarına gelen logia. İnsanbilim olarak Türkçeleştirebiliriz. Yani "insan"ı inceleyen bilim dalı... Üstelik de insanın her hâlini: doğal, toplumsal ve kültürel... Hâl böyle olunca, insana değgin olan her şey ilgi alanına dahil olan, yani bir uçta prehistorik yerleşimlerde bulunan insan fosillerinin diş yapısını, bir uçta kabile örgütlenişlerini, bir uçta insanların gösteri sanatlarıyla birbirlerine ne ilettiklerini ya da hastalıkları nasıl algıladıklarını sorunsallaştıran, ya da ne bileyim, Andaman adalıların toplumsal cinsiyet rolleriyle ABD'dekileri karşılaştıran, dilin toplumsal sınıflara, yaşa, cinsiyete göre kullanımının nasıl farklılaştığıyla ilgilenen bir bilim dalını tanımlamak zor.

Hele ki, geleneksel ilgi alanı Avrupa-dışı küçük ölçekli, yalın toplumlar olan bir bilim dalı, kapitalizmin yeryüzüne yayılmasına koşut olarak bu toplumlar yitip gittikçe.

 

ÜEKS: Kendi alanında bilgi üretmeye çalışırken antropolojinin karşılaştığı güçlükler nelerdir?

 

SÖ: Sosyal/kültürel antropoloji açısından yanıtlayayım. Belirttiğim gibi, antropolojinin konusu insan. Yani antropologlar sahada kendileri gibi özne olan varlıklarla ilgileniyorlar. Böyle bir ilişkide, örneğin bir mikroskobun gerisinde mikroorganizmaları inceleyen ya da kaya formasyonlarının kaydını tutan bilimcilerin "nesnelliği"ni yakalayabilmek, olanaksız. Antropologlar kendilerinin de birer "kültürel varlık" olduklarının, yani kendilerini var eden tarihsel, toplumsal, iktisadi, siyasal giderek psikolojik vb. etkilerin dışına çıkamayacaklarını kavradıkça, antropolojik bilginin ne ölçüde "nesnel" olduğu tartışma alanına girdi. Üstelik antropolojinin sahada karşı karşıya olduğu insanların da çeşitli "niyet"leri, özlemleri, düşünceleri vb. olan özneler olduğu düşünülünce antropolojiyi daha çok kültürel "öznelerarası bir karşılaşma" olarak görmek gerektiği sonucuna vardırdı.

Ne denli "nesnel" olunabileceği sorunsalı bir yana, alışageldiği mekanın/habitus'un dışında çalışmak durumunda olan antropolog, alışık olmadığı bir fiziksel ve kültürel çevre ile baş etmek durumunda. Sizi tanımayan, bilmeyen, belki de mensubu olduğunuz ortama dair çeşitli önyargılar besleyen insanları sizinle iletişim kurmaya ve iç dünyalarına ilişkin bildiklerini, düşündüklerini, hissettiklerini paylaşmaya ikna etmek zorundasınız. Bu arada, kendi "kültürel şok"larınızla baş etmek durumundasınız.

 

ÜEKS: İnceleme ve araştırma yaparken antropolojinin başvurduğu yöntem nedir?

 

SÖ: Yukarıda belirttiklerimden çıkarsanacağı üzere, antropolojinin başlıca araştırma tekniği, "katılımcı gözlem"dir; yani araştırmacının araştırmak istediği kültürel çevreye (bu bir etnik ya da dinsel grup da olabilir, -gençlik, mahkûmlar, akıl hastaları, maden işçileri, LGBT gruplar vb. vb. gibi bir alt-kültür de) geçici bir süreliğine katılarak onlarla birlikte yaşayıp, yüzyüze görüşmelerle, gündelik yaşama katılarak, bilgi üretmek... Bu tabii, istatistiklerin, anket, formel mülakat gibi tekniklerin, tarihsel belgelerin vb. kullanılmayacağı anlamına gelmez...

4-5. Antropoloji biyolojiden hukuka, sosyolojiden psikolojiye, "insan"ı konu edinen birçok alanla bitişiktir. Peki nedir ayırt edici özelliği? Kanımca bunun yanıtı şu, antropoloji insanların ve toplumların neden ve nasıl birbirine benzediğini ve neden ve nasıl farklı olduklarını sorun edinen bir bilimdir. Ya da şöyle söyleyeyim, insanın hayvanlar âlemi içerisinde onu en yakın akrabalarından (kuyruksuz büyük maymun türleri) ayırt eden ortak biyolojik, toplumsal ve kültürel özellikleri ile insan toplumlarını birbirinden ayırt edenin ne olduğunu araştırır.

Ancak bu dahi, biyolojiden jeolojiye, zoolojiden genetiğe, fosilbilimden arkeolojiye, etnolojiden sosyolojiye, psikolojiden iktisada çok geniş bir bilgi alanları spektrumunun işbirliğini gerekli kılar. Antropoloji tüm bu alanlarla yakın bir iletişim ve işbirliği içerisindedir. Onlarla etkileşim içerisinde, onlardan massettiği yöntem, teknik, bilgi birikimini kendi disipliner birikimiyle harmanlayarak insanın "ne"liğine ilişkin ilişkin görüşler üretir. Bitişik olduğu disiplinlerden onu ayırt eden, belki de hepsinden daha geniş bir ilgi alanını kapsaması ve tabii, doğası gereği "karşılaştırmalı" bir bilim dalı olması.

 

ÜEKS: Türkiye'de eğitim, araştırma, çalışma boyutuyla antropoloji ne zaman, nasıl başlamıştır; nasıl bir gelişme göstermiştir?

 

SÖ: Türkiye'de antropoloji, "Türk"ü bulma çabası olarak başladı. 19. yüzyıl herc-ü merciinin içinden, göçler, katliamlar, mübadeleler sonucu oluşan demografik karmaşa içerisinde, kurulan yeni devlete bir "ulus" (ve giderek o ulusa da bir "tarih") imal etmek üzere göreve koşuldu. Bu nedenle de ağırlıklı olarak fizik antropolojiydi: Türk olmanın fiziksel kriterlerinin saptanması ve tarih içerisinde alabildiğince geri götürülmesi.

Etnografi, ise bu mamûl ulusa (bu arada bütün ulusların "mamûl" olduğunu belirtmeli...) standart(lar) getirme işine koşulmuştu; bir bakıma fizik antropolojinin yedeğindeydi. "Türk"ler hangi alet-edevatları kullanırlar, türküleri nedir, nasıl dans ederler, neye inanırlar, duygularını, düşüncelerini nasıl ifade ederler, nasıl kız ister, nasıl evlenirler, ne yer, ne içerler vb...

Kurucu evrenin ardından, bir süre işlevini tamamlamış addedilerek unutuluşa terk edilen antropolojinin Türkiye'deki ikinci canlanışı, kalkınma iktisadının gözde olduğu 1960-70'li yıllar olmuştur. Kalkınmanın yalnızca iktisadî çabalardan (üretimi arttırmak, köprü, yol, baraj inşa etmek vb.) ibaret olmadığı, sosyo-kültürel boyutlara da sahip olduğu bilinciyle planlamacı mantık, toplum bilimleri de yardıma çağırmıştır. Bu dönemde hazırlanan monografilerin çoğu, dikkat ederseniz sosyo-kültürel değişme üzerinedir: toplumun farklı kesimleri ve yörelerinin sanayileşme, kentleşme ve yayılan kapitalist üretim ilişkilerine ne denli hazır olduğu, direnç noktalarının ne olabileceği, el yordamıyla da olsa anlaşılmaya çalışılmıştır. Hiç kuşkusuz, gerçekleştirilen araştırmaların planlama aşamasında ne denli yararlı olduğu, araştırma sonuçlarının dikkate alınıp alınmadığı, apayrı bir soru.

Üçüncü evre ise, öyle sanıyorum ki ikili -ya da mevcut iktidarı da göz önünde bulundurursak üçlü- basıncın etkisi altında biçimleniyor. Bunlardan ilki, ülkenin etnik ve kültürel çeşitliliğinin keşfi. Bir başka deyişle, Türkiye'de antropoloji günümüzde, kuruluş yıllarında baskılamaya çalıştığı kültürel çeşitliliği keşfetmeye yönelmiştir: Kürtler, Lazlar, Çerkesler, Araplar, Nusayrîler, Ezidîler, Karapapaklar, Poşalar, Ermeniler, Romanlar, Rumlar, Pontuslar, Yahudiler... aklınıza ne gelirse...

Bu, işin bir yönü. İkinci yön ise, diğer sosyal bilimlerle paylaştığı bir baskı: üniversiteler giderek piyasanın talepleri doğrultusunda yeniden biçimlendirilirken, piyasaya, özel sektöre bir girdi sağlamayan bilim dalları giderek değersizleşiyor.

Antropoloji kanımca tam bu arada, yaman bir çelişki yaşıyor. Az önce de değindiğim üzere, esas ilgi alanı "madunlar", "alttakiler" olan bir disiplinin "piyasa"ya sunabileceklerinin sınırlılığı sorunu. Belki bilirsiniz, uluslararası finans kurumları, finansmanına katkıda bulunduğu projelerde antropolog istihdamını şart koşar çoğunlukla. Bunda, geçmişte kültürel direnç noktalarını hesaba katmayan projelerin başarısızlığa uğramış olması deneyiminin payı vardır. Bugün bu tür projeleri yürüten şirketler ise, istihdam ettikleri antropologları, projelerinden etkilenecek grupların rızasını imal etmekle görevli halkla ilişkiler uzmanları olarak görmekteler. Bu, antropologu aralarında çalıştığı insanları aldatma, yanlış yönlendirme ya da ekmeğinden olma ikilemiyle karşı karşıya bırakıyor.

Benzer bir durum, kültürü tanımaya gereksinim duyduğunun giderek daha fazla ayırtına varan reklam sektörünün antropologlardan yararlanmasında da söz konusu.

Bir başka deyişle, antropologun piyasaya eklemlenmesi yönündeki itim, onu ağır etik sorunlarla karşı karşıya bırakıyor.

Ve üçüncü yön, Türkiye akademik camiasında son on yılda ağırlaşan muhafazakârlaşma/dinselleşme basıncı. Şimdilik çatışma antropolojinin vazgeçilmezi olan Evrim Kuramı çerçevesine yerleşiyor gibi görünse de, kendisi çeşitliliğin bilimi olan ve göreciliği va'zeden antropolojinin, kendi doğasından ödün vererek "tekçi" dayatmalara boyun eğip eğmemesine dayanacak yakın bir süre içerisinde sorun. Örneğin, din antropolojisi dersinde öğrencilere diyelim ki Pueblo yerlilerinin senkretik inançları, Inuitlerin animistik pratikleri, Mbutilerin ormanın kudretine olan imanları ile İslâm dini arasında "ilerilik-gerilik" ya da "gelişkinlik-ilkellik" açısından herhangi bir fark olmadığını, din antropolojisi açısından her birinin eşit ölçüde "din" olduğunu anlatmak, artık bir sorun. "Halkın bir kesiminin dini değerlerini aşağılamak" ya da "kutsal" İslam dinine hakaret gerekçesiyle gerekçesiyle CİMER'e şikayet edilip kovuşturmaya uğramak, tutuklanmak pekala mümkün. Ya da, birkaç yıl önce bir vakıf üniversitesi kurucusunun antropoloji bölümü öğretim elemanları ve öğrencilerini azarlamasında olduğu gibi: "Burada Kürtler, çingeneler, eşcinseller vb. üzerine araştırmalar yapılıyormuş, bundan sonra 'Türk kültürü' araştırmalarına ağırlık verilecek..." gibi.

 

ÜEKS: Sizce, Türkiye'de insanlar, 'Antropoloji' isimli bir bilim dalının varlığından ne kadar haberdar?

 

SÖ: Konuya özel ilgi duyan bir avuç meraklının dışında, bu ad ya hiç bilinmez, ya da kabaca "ırkbilim" diye geçiştirilir. Antropoloji sözcüğünden haberdar olan insanların pek çoğunun da içeriği, ilgi alanları vb. konusunda fikir sahibi olmadığının tanığıyım. Aslında tarihi itibariyle bu kadar heterojen olup böylesine "tektip"leştirilmiş bir toplumun çeşitliliği bir ön kabul olarak benimseyen bir bilim dalından pek haz etmeyeceği vakı'adır.

 

ÜEKS: Sizce insanlar neden antropoloji öğrenmeli; antropolojinin öğrettiği bilgilerden neden, nasıl faydalanmalıdır?

 

SÖ: Bir kez daha vurgulamalı: antropoloji insanın türsel birliğinin olduğu kadar, insan çeşitliliğinin, farklılığının bilimidir. Türsel birlik vurgusuyla (tüm insanlar aynı yeti ve kapasitelere sahiptir) ırkçılığa karşı güçlü argümanlar içerdiği gibi, çeşitlilik vurgusuyla da "farklılıklar"ın meşru olduğu, insanlar arasında kültürel farkların (örneğin mızrakla avlananlarla marketten konserve satın alanlar arasındaki farklar) bir "ilerilik-gerilik" sorunu olmadığı, eşitsizlik ve iktidarı meşrulaştırma kaynağı olarak görülemeyeceğini öğretir. İktidar, iktisadi-siyasal bir olaydır, kültürel farklar onu meşrulaştırmaz (Yahudiler, Çingeneler, heterodoks gruplar, azınlıklar, Kürtler vb.)

 

ÜEKS: "İnsan nasıl insan oldu; insan nasıl insan olur" dersek, ne dersiniz?

 

SÖ: İnsanın biyolojik ve kültürel olarak insanlaşması milyonlarca yıla yayılan çok uzun bir süreç. İlk atalarımız, australopithecuslar (= Güney maymunları) fiziksel yapı olarak günümüz insanından çok maymuna benziyorlardı, ama insanlaşmaya doğru giden srüvenin ilk adımını atabilmişlerdi: iki ayakları üzerinde dik yürüyebiliyorlardı ve kafatası kapasiteleri maymunlardan daha büyüktü. Böylelikle serbest kalan ve kavrama yetisine sahip eller (başparmakla diğer parmakların karşı karşıya gelme yetisi) ile daha hacimli bir beyin, insanın ayırt edici özelliği olan, bir şeyi tasarlayarak imal etme yetisini olanaklı kılmaktaydı. Gerisi, milyonlarca yıl süren bir süreç içerisinde geldi.

 

ÜEKS: Kültü nedir?

 

SÖ: "Kültür" kavramı, bugüne dek en çok tartışılmış, gündelik dil, siyaset ve akademik alandaki yaygın kullanımına karşın, anlamı ve içeriği konusunda üzerinde en az uzlaşılan kavramlardan biri olagelmiştir. Grekçe "colere" (ekip biçmek) fiilinden türetilmiş olan kavram, Batı Avrupa'da dolaşıma girdiği 18. yüzyıldan bu yana, (Fransız) Aydınlanmacı-Rasyonalist ve (Alman) Romantik-özselci düşün geleneklerinin gerilimli bir alanı olmayı sürdüregelmiştir. Bu gerilim, nihaî tahlilde tüm insanların özde aynı olduğunu, aynı yetilerle donandığını, yani insanın "psişik birliği"ni varsayan, teknoloji-temelli, tümel/evrenselci, ilerlemeci, akılcı bir "Uygarlık" fikri ile; uygarlığın kozmopolitanizmi karşısına ulusal geleneğin, maddeciliğin karşısına manevî değerlerin, bilim ve teknolojinin karşısına sanat ve zanaatların, kısıtlayıcı rasyonel bürokrasinin karşısına bireysel dehanın ve kuru aklın karşısına duyguların yerleştirildiği "Kultur" fikri arasında açığa çıkmaktadır. Kültür, böylelikle 18. yüzyılın ikinci yarısı ve 19. yüzyıl boyunca, Batı Avrupa'da tikel toplumları birbirinden ayırt eden tinsel özellikleri, gelenekleri, tarz ve üslûpları, anlayışları vb. imlemek üzere kullanılmıştır. 

"Antropolojik" sayılabilecek ilk kültür tanımı ise, Britanyalı antropolog E. B. Tylor'dan gelmiştir. Klasik yapıtı Primitive Culture'un (İlkel Kültür – 1871) ilk cümlesinde Tylor şu tanımı getirir: "Kültür ya da uygarlık, geniş etnografik anlamında insanın bir toplum üyesi olarak edindiği, bilgi, inanç, sanat, ahlak, yasa, adetler ve diğer yeti ve alışkanlıkları içeren karmaşık bütündür." Antropoloji çevrelerinde yerleşikleşen bu geniş tanımıyla kültür, bir toplum üyelerinin dünyaları ve birbirleriyle ilişkilerinde kullandığı ve öğrenme yoluyla bir kuşaktan sonrakine aktarılan ortak inanç, değer, adet, davranış ve maddi nesneler sistemine gönderme yapmaktadır. Bu tanım yalnızca davranış örüntülerini değil, düşünce örüntülerini (bir toplumun üyelerinin çeşitli doğal ve, din ve ideolojiler dahil olmak üzere zihinsel görüngülere yakıştırdığı ortak anlamlar), avadanlıkları, çanak-çömleği, konutları, makineleri, sanat yapıtlarını ve bunları biçimlendirmek üzere kullanılan ve kültürel olarak aktarılan becerilerle teknikleri kapsar. Kısacası, kültür içgüdüsel ya da biyolojik-kalıtsal değil de öğrenilmiş olan hemen her davranış biçimini kapsamaktadır.

Ancak, bir hayli muğlak ve geniş kapsamlı olan bu tanımı, farklı antropolojik düşünce okulları, kendi temel yönelişleri doğrultusunda, farklı tarzlarda yeniden formüle etme girişimlerinde bulunmuşlardır. Getirilen çeşitli "kültür" tanımları, onun farklı yönlerine vurgu yapmaktadır. Dolayısıyla örneğin kültürel maddeciler açısından kültür, toplumların fiziksel, biyolojik ve toplumsal çevrelerine uyarlanma stratejilerine gönderme yapacak tarzda kullanılırken, kültürün bilişsel ve/veya zihinsel yönlerini vurgulayan okulların tanımları, onun "simgesel", "anlam örüntüleri oluşturan" özelliklerini öne çıkartır.

Mevcut yüzlerce kültür tanımı içinden, işlevsel olabileceklerden biri, "Anlam, değer ve öznellikler oluşturan bir dizi maddi pratik"tir.

Bu tanım, öncelikle "kültür"ün maddî pratikle bağıntılılığını vurgulaması açısından işlevsel gözükmektedir. Çünkü toplumların geçim faaliyetleri, üretim, bölüşüm, paylaşım ilişkilerini düzenleyiş tarzları, kültürel yaşantı/deneyimlerin "son kertedeki" çerçevesini oluşturmaktadır. Bir başka deyişle, maddi pratiklerimiz, toplumsallığımızı örgütleyiş ve yaşamı, dünyayı, evreni örüntülendiriş tarzlarımızın genel çerçevesini oluşturmaktadır. Ve geçim faaliyetleri, üretim ve bölüşüm ilişkileri değiştikçe, toplumsallığın örgütleniş ve dünyaya, yaşama, toplumsal ilişkilere ilişkin anlamlandırma örüntülerimiz de değişime uğrar.

Ne ki, bu üç düzlem (geçim pratikleri, toplumsal örgütleniş ve anlam sistemleri) arasında mekanik bir belirlenmeden söz etmek, naif bir maddeciliğin yanılsamasını tekrarlamak olacaktır. Çünkü insan ürünü olan her bir kurum, pratik, ilişki, tahayyül, değer, vb.'nin kendisine göreli özerklik sağlayan ve onu kendi içinde tutunumlu ve istikrarlı kılmaya yönelen özgül bir tarihi, bir birikimselliği bulunmaktadır. Bu birikim dağarcığı, onun değişim süreçlerindeki yönelişlerini biçimlendirmede etkili olur. Pratik, kurum ve tahayyül örüntüleri, kendi tarihsel dağarcıklarından kaynaklanan tutunum eğilimleri doğrultusunda, özgül dinamiklerine uygun olarak değişime uğrarlar. Bir başka deyişle "toplumsal bilinç" toplumsal varlığın mekanik bir yansıması olmadığı gibi, ondan tümüyle kopuk, bağımsız da değildir.

Öte yandan, kültürü oluşturduğu varsayılan gereçlerin, tasarımların, örüntülerin, kavrayış ve değerlerin taşıyıcısı insan(lar)dır. Şu hâlde, insan aracılığını yok sayan bir kültür tanımının geçerliliği, kuşkulu olacaktır.

Kültürün oluşturucusu, taşıyıcısı, aktarıcısı olan insanlar ise, yaşamlarını sürdürebilmek için topluca üretip, ürettiklerini bir biçimde mübadeleye sokarlar; yani birbirleriyle geçim/üretim (ve bölüşüm/mübadele) ilişkileri içerisindedirler. Bu bağlamda, bir toplum içinde insanlar, birbirleriyle genellikle eşitsiz güç ilişkileri içinde olan farklı toplumsal konum ya da sınıfları işgal ederler. Genel bir deyişle, iktidara ilişkin konumları farklılaşmış insan grupları, kaynaklara erişim konusunda çatışma içindedir. Çok genel bir formülasyonla, bu kaynakların denetimini ellerinde tutan toplumsal kesimler, yani iktidar sahipleri, diğerlerinin bunlara erişimini sınırlandırma çabası içerisindedir. İktidar konumu, yani tasarımlarını, iradesini ötekilere dayatabilme yetisi, iktidar sahiplerine mensubu oldukları toplumun örgütleniş tarzlarını olduğu kadar, zihinsel müktesebatının tanımlanması ve yorumlanması konusunda önemli bir avantaj sağlamaktadır.

Öte yandan, iktidar ilişkileri, toplumun bütününü kapsayan, makro ölçekli ilişkiler oldukları kadar, her bir kurumun (ya da alanın) içinde, yani mikro ölçekli olarak da gözlemlenebilmektedir. Bu mikro-iktidarlar, zaman zaman kendilerini toplumdaki başat iktidar formundan özerk, hatta onunla çatışmalı kılabilecek bir özerkliğe sahiptir.

Şu hâlde, kültür üzerine düşünmek, birkaç kerteyi birden göz önünde bulundurmayı gerektirecektir:

1. İnsan topluluklarının maddî pratikleri, geçim faaliyetleri. Toplulukların içi ve arasındaki üretim ve bölüşüm ilişkileri;

2. İnsan pratik, kurum ve tahayyüllerinin tarihselliği, birikimsel niteliği ve bu niteliğin her birine kazandırdığı göreli özerklik;

3. Kültürün muhteviyatının oluşturulması, taşınması ve aktarımındaki insan aracılığı ve/veya etkinliği;

4. Kültür oluşturucusu, taşıyıcısı ve aktarıcısı olarak insan(lar)ın aralarındaki eşitsiz iktidar ilişkileri ve iktidar konumlarının sahiplerine kültürel muhtevanın yorumlanması ve/veya yeniden üretilmesinde sağladığı avantajlar.

Bu öncüller, milliyetçi/tikelci söylemlerin sıkça başvurduğu üzere kültürün verili bir momente ilişkin olarak özselleştirilmesi/ebedîleştirilmesine, ya da insan(lar)ın yeryüzündeki varoluş koşullarıyla bağıntısız, fikrî, zihinsel bir kurgu olarak gören idealist yaklaşımlara olduğu kadar, onu üretim ilişkilerinin ve/veya çevresel koşulların mekanik bir yansıması olarak değerlendiren kaba maddeci akımlara da karşı pratikle bağıntılı, dinamik/süreçsel, etkileşimsel bir yaklaşımın ipuçlarını sunmaktadır.

Küresel kapitalizmin yeryüzü kültürlerini tek bir dünya pazarı çerçevesine temellük ederek "deteritoryalize" ettiği, yani geçmişte "yerel" olarak kavranılan hiçbirşeyi artık "yerel" düzlemde çözümlemenin mümkün olmadığı, medya araçlarının taşıyıcısı olduğu kültür emperyalizminin tüketim(ci) standartlarını hızla tüm insan topluluklarına nüfuz ettirdiği, "katı olan her şeyin buharlaştığı" (Karl Marx) çağımızda, iktidar ilişkilerini sorgulayan, dinamik ve etkileşimsel bir kültür kavrayışına gereksinim kültüre ilişkin söylemlere damgasını vurmaktadır.

 

ÜEKS: Bizi geri çevirmeyip, sorularımızı cevaplandırdığınız için çok teşekkür ediyoruz.

 

SÖ: Rica ederim, her zaman...

 

10 Ekim 2022 15:44:27, İstanbul.

 

N O T L A R

[1] Ümüş Eylül Kültür Sanat, Yıl:12, No:46, Ocak-Şubat-Mart 2023...

 

  Bu yazı 1553 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 25 19 3 3 52 19 60 +33
2 Fenerbahçe 24 17 4 3 61 26 54 +35
3 Beşiktaş 25 14 4 7 45 25 49 +20
4 Adana Demirspor 25 12 4 9 47 27 45 +20
5 Trabzonspor 25 13 7 5 42 32 44 +10
6 Başakşehir FK 24 12 7 5 34 26 41 +8
7 Kayserispor 25 12 11 2 39 36 38 +3
8 Konyaspor 25 8 7 10 29 27 34 +2
9 Fatih Karagümrük 24 7 7 10 51 47 31 +4
10 Antalyaspor 25 8 13 4 32 40 28 -8
11 Alanyaspor 25 7 11 7 35 46 28 -11
12 Sivasspor 25 7 12 6 31 38 27 -7
13 Kasımpaşa 25 7 13 5 31 44 26 -13
14 Gaziantep FK 25 6 12 7 31 39 25 -8
15 MKE Ankaragücü 24 7 13 4 27 37 25 -10
16 İstanbulspor 24 7 14 3 27 48 24 -21
17 Giresunspor 24 5 11 8 23 42 23 -19
18 Hatayspor 24 6 13 5 19 47 23 -28
19 Ümraniyespor 25 5 13 7 33 43 22 -10
Takım O G M B A Y P AV
1 Samsunspor 27 16 2 9 48 19 57 +29
2 Eyüpspor 26 16 5 5 34 18 53 +16
3 Pendikspor 26 13 5 8 40 21 47 +19
4 Keçiörengücü 27 13 6 8 44 32 47 +12
5 Çaykur Rizespor 25 12 3 10 40 20 46 +20
6 Sakaryaspor 26 15 10 1 42 34 46 +8
7 Bodrumspor 27 12 9 6 39 28 42 +11
8 Manisa FK 26 11 6 9 37 29 42 +8
9 Boluspor 26 11 7 8 32 30 41 +2
10 Göztepe 26 11 9 6 26 20 39 +6
11 Bandırmaspor 25 10 8 7 37 40 37 -3
12 Tuzlaspor 27 8 15 4 31 41 28 -10
13 Erzurumspor FK 26 7 12 7 28 35 25 -7
14 Adanaspor 26 6 13 7 32 46 25 -14
15 Altay 27 7 12 7 29 36 24 -7
16 Altınordu 26 5 16 5 22 45 20 -23
17 Gençlerbirliği 26 4 16 6 28 45 18 -17
18 Denizlispor 27 5 17 5 26 47 17 -21
19 Yeni Malatyaspor 26 4 15 7 22 51 16 -29
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 28 18 3 7 56 25 61 +31
2 Van Spor FK 28 17 4 7 40 18 58 +22
3 1461 Trabzon FK 28 16 5 7 39 18 55 +21
4 İskenderunspor A.Ş. 28 16 5 7 41 22 55 +19
5 Bucaspor 1928 28 15 4 9 41 17 54 +24
6 Ankara Demirspor 28 15 6 7 47 22 52 +25
7 Karacabey Belediye Spor 28 13 6 9 37 25 48 +12
8 Zonguldak Kömürspor 28 13 10 5 32 30 44 +2
9 Serik Belediyespor 28 11 8 9 40 31 39 +9
10 Kırklarelispor 28 8 9 11 24 23 35 +1
11 Kırşehir FSK 28 7 9 12 29 30 33 -1
12 Fethiyespor 28 9 13 6 29 38 33 -9
13 Sarıyer 28 7 10 11 30 38 32 -8
14 Etimesgut Belediyespor 28 7 11 10 31 39 31 -8
15 Kastamonuspor 28 8 14 6 28 36 30 -8
16 Adıyaman FK 27 5 14 8 22 40 23 -18
17 Uşak Spor 28 5 17 6 23 48 21 -25
18 Balıkesirspor 28 4 16 8 20 47 17 -27
19 Diyarbekir Spor 27 2 16 9 18 49 15 -31
20 Pazarspor 28 1 17 10 17 48 13 -31
Takım O G M B A Y P AV
1 Yeni Mersin İY 25 15 3 7 32 14 52 +18
2 Belediye Kütahyaspor 25 12 3 10 38 24 46 +14
3 Karaköprü Belediyespor 25 13 6 6 35 21 45 +14
4 52 Orduspor FK 25 13 6 6 38 25 45 +13
5 Belediye Derincespor 25 12 4 9 34 23 45 +11
6 Nevşehir Belediyespor 25 11 6 8 35 28 41 +7
7 Karşıyaka 25 11 7 7 31 21 40 +10
8 1954 Kelkit Bld.Spor 25 7 7 11 21 21 32 0
9 Hacettepe 1945 25 8 11 6 32 34 30 -2
10 Ağrı 1970 Spor 25 7 9 9 19 24 30 -5
11 Elazığspor 25 8 11 6 27 34 30 -7
12 1922 Konyaspor 25 8 12 5 27 37 29 -10
13 Amasyaspor Futbol Kulübü 25 7 11 7 23 32 28 -9
14 Çatalcaspor 25 7 12 6 29 33 27 -4
15 Şile Yıldızspor 25 5 10 10 21 31 25 -10
16 Edirnespor 25 7 16 2 22 36 23 -14
17 Eskişehirspor 25 5 13 7 29 46 22 -17
18 Yomraspor 25 4 13 8 19 28 20 -9
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 01/04/2023 Başakşehir FK vs MKE Ankaragücü
 01/04/2023 Trabzonspor vs Kayserispor
 01/04/2023 Galatasaray vs Adana Demirspor
 02/04/2023 Ümraniyespor vs Konyaspor
 02/04/2023 Giresunspor vs Alanyaspor
 02/04/2023 Fenerbahçe vs Beşiktaş
 03/04/2023 İstanbulspor vs Fatih Karagümrük
 07/04/2023 Konyaspor vs Antalyaspor
 08/04/2023 MKE Ankaragücü vs İstanbulspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 26/03/2023 Eyüpspor vs Çaykur Rizespor
 28/03/2023 Boluspor vs Samsunspor
 28/03/2023 Altınordu vs Denizlispor
 28/03/2023 Pendikspor vs Keçiörengücü
 29/03/2023 Bandırmaspor vs Bodrumspor
 29/03/2023 Çaykur Rizespor vs Manisa FK
 30/03/2023 Erzurumspor FK vs Altay
 30/03/2023 Sakaryaspor vs Eyüpspor
 01/04/2023 Denizlispor vs Göztepe
 02/04/2023 Keçiörengücü - Göztepe Keçiörengücü ligde evindeki son 9 maçında hiç kaybetmedi  Keçiörengücü yenilmez
 02/04/2023 Samsunspor - Tuzlaspor Samsunspor ligdeki son 18 maçında hiç kaybetmedi  Samsunspor yenilmez
 02/04/2023 Yeni Malatyaspor - Boluspor Yeni Malatyaspor ligdeki son 5 maçını kaybetti  Boluspor kazanır
 02/04/2023 Bodrumspor - Pendikspor Pendikspor ligdeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Pendikspor yenilmez
 02/04/2023 Keçiörengücü - Tuzlaspor Keçiörengücü ligde evindeki son 9 maçında hiç kaybetmedi  Keçiörengücü yenilmez
 02/04/2023 Adanaspor - Boluspor Adanaspor ligde evindeki son 6 maçında hiç kazanamadı  Boluspor yenilmez
 02/04/2023 Yeni Malatyaspor - Altınordu Altınordu ligde deplasmandaki son 8 maçını kaybetti  Yeni Malatyaspor kazanır
 02/04/2023 Yeni Malatyaspor - Altınordu Yeni Malatyaspor ligdeki son 5 maçını kaybetti  Altınordu kazanır
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 29/03/2023 Bucaspor 1928 vs Uşak Spor
 29/03/2023 Etimesgut Belediyespor vs Van Spor FK
 29/03/2023 Karacabey Belediye Spor vs İskenderunspor A.Ş.
 29/03/2023 Kastamonuspor vs Zonguldak Kömürspor
 29/03/2023 Kırşehir Futbol Spor Kulübü vs Fethiyespor
 29/03/2023 Kocaelispor vs 1461 Trabzon FK
 29/03/2023 Sarıyer vs Balıkesirspor
 29/03/2023 Serik Belediyespor vs Pazarspor
 02/04/2023 Van Spor FK vs Kastamonuspor
 02/04/2023 Balıkesirspor vs Bucaspor 1928
 02/04/2023 Diyarbekir Spor - Kocaelispor Diyarbekir Spor ligdeki son 6 maçında hiç kazanamadı  Kocaelispor yenilmez
 02/04/2023 Adıyaman FK - Kocaelispor Adıyaman FK ligdeki son 5 maçını kaybetti  Kocaelispor kazanır
 02/04/2023 Adıyaman FK - Bucaspor 1928 Bucaspor 1928 ligdeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Bucaspor 1928 yenilmez
 02/04/2023 Adıyaman FK - Bucaspor 1928 Adıyaman FK ligdeki son 5 maçını kaybetti  Bucaspor 1928 kazanır
 02/04/2023 Pazarspor - Sarıyer Pazarspor ligdeki son 17 maçında hiç kazanamadı  Sarıyer yenilmez
 02/04/2023 Diyarbekir Spor - Karacabey Belediye Spor Diyarbekir Spor ligdeki son 6 maçında hiç kazanamadı  Karacabey Belediye Spor yenilmez
 02/04/2023 Balıkesirspor - Bucaspor 1928 Balıkesirspor ligdeki son 13 maçında hiç kazanamadı  Bucaspor 1928 yenilmez
 02/04/2023 İskenderunspor A.Ş. - Etimesgut Belediyespor İskenderunspor A.Ş. ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  İskenderunspor A.Ş. yenilmez
 02/04/2023 Balıkesirspor - Bucaspor 1928 Bucaspor 1928 ligdeki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Bucaspor 1928 yenilmez
 02/04/2023 1461 Trabzon FK - Kırşehir Futbol Spor Kulübü 1461 Trabzon FK ligde evindeki son 7 maçında hiç kaybetmedi  1461 Trabzon FK yenilmez
 02/04/2023 Kırklarelispor - Uşak Spor Uşak Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı  Kırklarelispor yenilmez
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 01/04/2023 Çatalcaspor vs Şile Yıldızspor
 01/04/2023 Yeni Mersin İdman Yurdu vs Belediye Derincespor
 01/04/2023 Yomraspor vs Eskişehirspor
 02/04/2023 Ağrı 1970 Spor vs Hacettepe 1945
 02/04/2023 Amasyaspor Futbol Kulübü vs Karaköprü Belediyespor
 02/04/2023 Belediye Kütahyaspor vs Nevşehir Belediyespor
 02/04/2023 Elazığspor vs Edirnespor
 02/04/2023 1954 Kelkit Bld.Spor vs Karşıyaka
 02/04/2023 52 Orduspor FK vs 1922 Konyaspor
 02/04/2023 Belediye Kütahyaspor - Nevşehir Belediyespor Belediye Kütahyaspor ligdeki son 11 maçında hiç kaybetmedi  Belediye Kütahyaspor yenilmez
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI