Sibel ÖZBUDUN
  19-03-2023 18:05:00

‘ALEVÎLİĞİN ÖZÜ’: HAKİKÂTİ HURAFELERDEN AYIRMAK/ SİBEL ÖZBUDUN-TEMEL DEMİRER

SİBEL ÖZBUDUN-TEMEL DEMİRER

 

"Bu Âdem dedikleri

El, ayak, baş değil

Âdem manaya derler

Suret ile kaş değil."[1]

 

Mehmet İnanç Turan'ın, 'Alevîliğin Özü'[2] başlıklı çalışması, hacimli bir izleğin -şimdilik- "son durağı" ve daha önceki yapıtları gibi, bundan da çok şey öğrendik...

"Yazarın hiçbir dinsel inançla ilişkisi yoktur. Kitabın amacı, Alevîliği gerçeğine uygun aktarmaktır," (s.10) vurgusuyla O, Alevîler'in "Bütün varlıkların bir Nur'dan doğduğuna" (s.29.); "Varlıkların yapısında dört madde olduğuna inan"dığını (s.36) aktarır.

Turan'ın deyişiyle onlar, "Enel-Hakk inancını savunur" (s.38); "Cennet-cehenneme inanmaz" (s.57); "İslâm tanrısını eleştirir" (s.62); "Ali'yi tanrı olarak görür" (s.83); "Namaz kılmaz" (s.89); "Hacca gitmez" (s.95); "Ramazan orucu tutmazlar ve zekât vermez"; (s.101) "İçki içmeyi günah saymaz"lar. (s.107)

 "Dört kapı öğretisini savunur" (s.104); "Kıyamete inanmaz" (s.54); "Ezilenleri savunur," (s.111) tezlerini ifade ederken; bunların altını doldurur. Ona göre Alevîlik, "Sevgi dinidir." (s.115)

* * * * *

"Bilimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır" diyen ayrıksı bir inançtır Alevîlik...

"Bizim nazarımızda kadın, erkek farkı yok, eksiklik noksanlık senin görüşlerinde." "Dili, dini, rengi ne olursa olsun iyiler iyidir." "72 millete bir nazarla bakmayan/ Kırk yıl müderris olsa hakikâtte asidir," diyen...

"Eline beline diline hâkim olmayı" temel düstur edinen bir inanç biçimi olarak Alevîlik; "Hararet nardadır, sacda değildir/ Keramet baştadır, taçta değildir/ Her ne ararsan kendinde ara/ Kudüs'te, Mekke'de, Hac'da değildir," vurguyla 72 millete aynı nazarda bakan akıl ve vicdandır...

Haksıza karşı, iyiden ve güzelden yana durmanın ilimdir, sevgi/ saygıdır; "Dört Kapı Kırk Makam" öğretisidir...

Hallac-ı Mansur, Hacı Bektaş Veli, Şeyh Bedrettin ve Pir Sultan Abdal'ca duruştur; komünalisttir; kolektivizme yatkındır...

Zalime ve onun zulmüne boyun eğmeme kararlılığıyla semah duran özdür, sözdür, deyiştir, sazdır, duruştur...

Neyin iyi neyin kötü olduğuna karar verebilen İnsanı Kâmil olma gayretidir. Temeli insandır, eşitliktir, birlikteliktir, kardeşlik (musahiplik) düzenidir, farklı görüşlere açık olmaktır. İçi başka, dışınız başka olmamayı düstur bilen; Alevîlik'te/Kızılbaşlık'ta aslolan "Hakikât Kapısı"dır; evrensel simgesi de topraktır.

"Toprak olmanın sevgisi, insan sevgisidir. Alevîlikte toprak, insanın güneşidir, cömertliğidir. Karşılıksız çıkarsız sevginin, sevmenin, yardımlaşma ve dayanışmanın ırmağıdır. Pirler, "Hızır, cenneti toprağının dibine değil üzerine kurmuştur,"[3] demişlerdir.

Alevî inancına göre; her canlı doğuştan olgunlaşmamış ham bir kişiliğe sahiptir. İnsan ise kendi iradesinin dışında herhangi bir toplumda doğar ve o toplumun kültürel, ulusal, ananevi, özelliklerini devralırlar. O toplumun gelenek ve göreneklerine göre şekillenirler.

Alevî inancına göre insan evladı aşamalı olarak "Dört Kapı"dan yani belli aşamalardan geçtikten sonra olgunlaşır, insan kâmil olur.

"Dört Kapı Kırk Makam" öğretisiyle eğitilen toplum gereken koşullarda olgunlaşır. Kâmil insanlar topluluğunu oluştururlar.

"Dört Kapı Kırk Makam" biçiminde insanı "İnsanı Kâmil" (olgun insan) olmaya götüren ilkeler aşamalıdır. Bir insan dört kapıyla, makamlardan geçerek benliğini yıkar, arı, duru olur.

Alevî/ Kızılbaş erkânında "Rea Hakk" inancı oluşturan her kapının simgesel bir anlamı vardır: Hava, Su, Ateş, Toprak gibi...

Ezilenler, ötekileştirilenler, baskıya uğrayanlar bir sığınak ve kendilerini ifade olanağı bulurlar Alevîlik'te.[4] Tabiri yerindeyse o, "ezilenlerin inancı"dır.

 

* * * * *

Yazarın önemli saptamasıyla, "Alevîliği Ali üzerinden tanımlamak yanlıştır." (s.11) Çünkü "Alevîlikte Tanrı (Hakk) ile İnsan Bir'dir. Hakk ile İnsan arasında hiyerarşik bir üst-alt ilişkisi yoktur; eşitlik vardır. Söz konusu ettiğimiz üç dinde, yani İslâm'da, Yahudilikte, Hıristiyanlıkta 'Tanrı-Kul ilişkisi' vardır. Alevîlikte böyle bir ilişki yoktur. (s.12)

Resmî ya da gayri resmî tarihin Hz. Ali açıklamaları -Cemal Canpolat,[5] Miyase İlknur,[6] Avni Özgürel,[7] Naci Cem Öncel,[8] Soner Yalçın,[9] vb'lerine dek!- sorgulamayan tekrarın nakli "iddialar"ının ötesine geç(e)mezken; "İslâm'daki Hz. Ali, Hz. Muhammed'in damadı-yardımcısı bir kişiliktir. Namazını, orucunu, zekâtını, haccını yerine getiren iyi bir Müslüman'dır. 7-8 kadınla evlenmiştir. Yine Kur'an'ın kadınları küçük gören bakışını aynen benimser. Ruh göçü (devriye) anlayışına karşı çıkar. Enel Hakk (Ben Tanrı'yım) görüşünü benimsemez.

Alevîler şimdiye kadar saydığımız eylemleri onaylamazlar. Yani İslâm'ın ibadetlerini yerine getirmezler. Çok kadınla evliliği kabul etmezler. Kadınları, erkeklerin dengi olarak görürler. Ruh göçünü ve Enel-Hakk inancını savunurlar. Demek ki, İslâm'da Hz. Muhammed'in yardımcısı olan Hz. Ali ile Alevîlerin Ali'si arasında bir fark vardır," (s.20) der Mehmet İnanç Turan...

Belki de yapıtın altı çizilip, tartışılması gereken kritik saptaması da burasıdır.

* * * * *

Özetle; bir ölçüde Şamanizm ile örtüşen Alevîliği İslâm'dan ve diğer semavi dinlerden ayıran pek çok yön vardır. Farklı bir inanış sistemidir. Doğayla uyum gösteren, insan yapısına uygun, dogmatik olmayan bir inanıştır.

Politik olarak isyancı, Ortodoks din açısından sapkın (rafizi) özellikleriyle "İslâmcı odaklar, Alevîleri İslâm içine almaya çalışıyorlar. Alevîliğe ait olmayan inançları, Alevîliğin içine sokmaya uğraşıyorlar. Oysa Alevîlik İslâm dininin dışında mazlum bir dinsel inançtır. Alevîlik asimilasyon altındadır. Bu asimilasyon, Osmanlı devletinin kuruluşundan bugüne kadar sürmektedir. Alevîler adım adım Sünnîleştirilme sürecine sokulmuştur." (s.9.)

Bu, gün gelmiş "cezalandırma" ile hayata geçirilmiştir; şu habere bir göz atın: "Sivas Katliamı'nın 29. yıldönümünde 'Alevî Soykırımı' yazılı pankart açan Hüseyin Karababa, 'Halkı kin ve düşmanlığa tahrik' suçlaması ile Ankara Güvenlik Şube Müdürlüğü'nde ifade verdi."[10]

Gün gelmiş "devletin operasyonları"na hedef olmuş: "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzasını taşıyan atama kararları 3 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayınlandı. Buna göre; 9 Kasım 2022'de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde kurulan Alevî-Bektaşî Kültür ve Cemevi Başkanlığı'na Ali Arif Özzeybek atandı"![11]

Gün gelmiş para-militer saldırganlıklarla sindirilmeye çalışılmıştır: "Bir grup saldırgan Şahkulu Sultan Vakfı'nın deprem bölgesine gönderilmek üzere Pendik şubesinde yüklediği yardım tırına el koymak istedi, vakıftakilerin direnmesi üzerine ise silahlı saldırı düzenledi"![12]

Öncesi de dahil Yavuz Sultan Selim'den Kanuni Sultan Süleyman'a Osmanlılar'ın 'Kızılbaş' diye adlandırdıklarına reva gördükleri; örneğin Şeyhülislâm Ebusuud'un, "Kızılbaşların katlinin helâl olduğu, Kızılbaş katledenin gazi olacağı, Kızılbaşlarca öldürülenlerin şehit sayılacağı, Kızılbaşların mallarının ve ırzlarının helâl olduğu" biçimindeki fetvaları günümüze kadar ulaşıp Maraş'ta, Sivas'ta, Çorum'da, Gazi Mahallesi'nde katliamların, Madımak'taki diri diri yakılmanın önünü açmıştır.

* * * * *

İnsan(lık), sürdürülemez kapitalizmin III. büyük bunalımı ile derinlikli bir kaosu yaşarken; toplumsal soru(n)ların yarı çapı genişleyip, bir uygarlık krizine dönüşüyor. Ama eşzamanlı olarak, çözümün imkânları da olgunlaşmakta...

Böyle bir kesitte zamanın ruhu; komünalist isyancı özellikleriyle - dağınık, parçalı, karmaşık ve hak etmeyenlerin elinde araç hâline sokulan- Alevîliğe, asimilasyon zorbalığına karşı yeni bir yol açmayı mümkün kılıyor.

Bu mümkündür. Malum: "Alevîlik ezilenlerin yanında"dır. (s.121-122)

 

19 Şubat 2023 11:27:52, İstanbul.

 

N O T L A R

[*] Newroz, Mart 2023... 

[1] Kaygusuz Abdal.

[2] Mehmet İnanç Turan, Alevîliğin Özü, Ütopya Yay., Ocak 2023, 127 sahife.

[3] Turabi Saltık, Alevîlikte Ocaklar Gerçeği 4 Kapı 40 Makam Öğretisi, Babek Yay., 2017.

[4] Şerif Karataş'ın (doğ. 1940) anlatımı: "Dedemin adı Kekul'dur. Mazgirt'in Dilanoğlu (yeni adı Koçsuyu) köyünden gelmişiz, yani köklerimiz o köyde. Biz bu köyde(Şorda) doğup Alevîler'le iç içe büyüdük, kardeş gibi... Aşiretimiz Ermeni'dir. Kimliğimizi inkâr etmiyoruz, bunu her yerde söylüyoruz. Çocuklarımız Fransa'da onlar bizim gibi değil. Çocukluğumda Ermeni olduğumuzu bilmiyordum, sonradan öğrendim. Tabii doğrudan söyleyen olmadı. Hatırlıyorum sağda solda 'Bu Ermeni!' diyorlardı. Benden çok büyük olan ağabeyim biliyormuş Ermeni olduğumuzu. Ama hiç konuşmadık birbirimizle. Oğluma dedim ki; 'Murat biz Ermeni'yiz.' O da bana, 'Baba, sen neden söylemedin?' dedi. 'Ciğerim, ben kökenimi inkâr etmedim, ama ben Ermeni yolunu (ibadet-kültür) bilmiyorum ki, sana da söyleyeyim. Ben doğdum büyüdüm, 12 İmam, Hızır orucu, mübarek üç günler Gağan'ı bildim... Ben bunları gördüm, bunları biliyorum.' Çocuklarımızı sünnet ettirdik. Alevî inancına göre dualarımızı okuruz. Kirve olmadan sünnet olmaz, musahip olmadan evlenilmez, bunlar çok önemlidir. Elbette ben Ermeni'yim. Ermeni olduğumu çok iyi biliyorum. Ama Alevî olmuşum. Yani Ermeni Alevî'yim, yolum Alevî yoludur, pirimiz Kureşan Ocağı'ndan gelir." (Kazım Gündoğan, Alevîleş(tiril)miş Ermeniler, Ayrıntı Yay., 2022, s.134-135.)

[5] Cemal Canpolat, "Kerbela Katliamı, Dünya Tarihinin En Acı Olaylarından Biridir", 1 Ağustos 2022, s.9; Cemal Polat, "Kerbelâ Katliamı: Kimsesizlerin Davası", Cumhuriyet, 31 Temmuz 2022, s.6.

[6] Miyase İlknur, "Zalime Karşı Hüseyin Olmak", Cumhuriyet, 29 Ağustos 2020, s.5; Miyase İlknur, "İslâmda Kargaşayı Hz. Ali mi Başlattı?", Cumhuriyet, 18 Kasım 2018, s.10; Miyase İlknur, "1335 Yıldır Küllenmeyen Ateş...", Cumhuriyet, 26 Ekim 2015, s.14.

[7] Avni Özgürel, "Üzerinden 13 Asır Geçti Ama Hâlâ Kanıyor!", Radikal, 18 Ekim 2009, s.17; Avni Özgürel, "Acıyla Arınma, Gözyaşıyla Kutsanma", Radikal, 13 Ocak 2008, s.11; Avni Özgürel, "İslâm'daki Kırılma", Radikal, 27 Nisan 2003, s.9.

[8] Naci Cem Öncel, "Asırlardır Kapanmayan Derin Yara: Kerbela", Hürriyet, 19 Mart 2015, s.16; Naci Cem Öncel, "1365 Yıldır Bulunamayan Yüzük ve İlk Büyük Fitne", Hürriyet, 18 Mart 2015, s.23.

[9] Soner Yalçın, "Kabe'nin Oğlu", Sözcü, 12 Mart 2021, s.10.

[10] "Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistikler Genel Müdürlüğü'nün yayınladığı 'Adalet İstatistikleri'ne göre TCK'nın 216. maddesindeki halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçlaması üzerinden 2014 yılında açılan davası sayısı 260, 2021'de 1953 oldu. Bu suçlamayla verilen savcılık kararı ise 2014'de 2 bin 298 iken 2021'de 23 bin 919' çıktı. Yani TCK'nın 216. maddesi üzerinden açılan dava sayısı 7 katını geçti"! ("... 'Alevî Soykırımı' Pankartına Soruşturma", 17 Eylül 2022... https://www.evrensel.net/haber/470362/alevi-soykirimi-pankartina-sorusturma)

[11] "Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda Kurulan Alevî-Bektaşî Kültür Ve Cemevi Başkanlığı'na Ali Arif Özzeybek Atandı", 3 Şubat 2023... https://www.dokuz8haber.net/alevi-bektasi-kultur-ve-cemevi-baskanligina-ali-arif-ozzeybek-atandi

[12]  "Şahkulu Sultan Vakfı Pendik Şubesine Silahlı Saldırı", 15 Şubat 2023... https://www.avrupademokrat2.com/sahkulu-sultan-vakfi-pendik-subesine-silahli-saldiri/

 

  Bu yazı 1094 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 33 25 4 4 73 26 79 +47
2 Fenerbahçe 33 23 5 5 82 39 74 +43
3 Beşiktaş 34 22 4 8 70 31 74 +39
4 Adana Demirspor 33 18 6 9 70 41 63 +29
5 Başakşehir FK 33 15 10 8 45 34 53 +11
6 Trabzonspor 33 15 12 6 54 48 51 +6
7 Konyaspor 33 12 8 13 45 36 49 +9
8 Kayserispor 33 15 14 4 54 57 49 -3
9 Fatih Karagümrük 33 11 11 11 69 62 44 +7
10 Alanyaspor 34 11 15 8 52 62 41 -10
11 Kasımpaşa 33 11 15 7 40 52 40 -12
12 MKE Ankaragücü 33 11 16 6 40 47 39 -7
13 Antalyaspor 33 10 15 8 43 51 38 -8
14 Sivasspor 34 10 17 7 44 53 37 -9
15 İstanbulspor 33 10 18 5 40 61 35 -21
16 Giresunspor 33 8 15 10 37 56 34 -19
17 Ümraniyespor 33 6 18 9 44 59 27 -15
18 Gaziantep FK 33 6 20 7 31 63 25 -32
19 Hatayspor 33 6 22 5 19 74 23 -55
Takım O G M B A Y P AV
1 Samsunspor 36 23 4 9 70 26 78 +44
2 Çaykur Rizespor 36 18 4 14 64 35 68 +29
3 Pendikspor 36 19 7 10 65 36 67 +29
4 Bodrumspor 36 18 10 8 55 34 62 +21
5 Sakaryaspor 36 20 14 2 59 47 62 +12
6 Eyüpspor 36 18 10 8 40 30 62 +10
7 Göztepe 36 17 9 10 45 28 60 +17
8 Manisa FK 36 15 10 11 53 47 56 +6
9 Keçiörengücü 36 16 12 8 59 47 56 +12
10 Bandırmaspor 36 15 11 10 55 58 55 -3
11 Boluspor 36 14 12 10 44 46 52 -2
12 Altay 36 11 14 11 45 45 41 0
13 Erzurumspor FK 36 11 16 9 43 48 39 -5
14 Tuzlaspor 36 11 20 5 42 52 38 -10
15 Gençlerbirliği 36 10 18 8 46 55 38 -9
16 Altınordu 36 9 19 8 41 57 35 -16
17 Adanaspor 36 6 23 7 32 76 25 -44
18 Denizlispor 36 7 24 5 35 67 23 -32
19 Yeni Malatyaspor 36 4 25 7 22 81 16 -59
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 38 25 4 9 73 28 84 +45
2 Bucaspor 1928 38 24 5 9 63 22 81 +41
3 İskenderunspor A.Ş. 38 23 7 8 65 31 77 +34
4 1461 Trabzon FK 38 22 8 8 62 27 74 +35
5 Van Spor FK 38 21 6 11 58 27 74 +31
6 Ankara Demirspor 38 20 7 11 65 32 71 +33
7 Karacabey Belediye Spor 38 19 8 11 55 31 68 +24
8 Fethiyespor 38 16 15 7 59 51 55 +8
9 Zonguldak Kömürspor 38 15 15 8 45 50 53 -5
10 Serik Belediyespor 38 14 13 11 54 43 50 +11
11 Kırşehir FSK 38 12 14 12 49 54 48 -5
12 Kırklarelispor 38 10 12 16 38 35 46 +3
13 Etimesgut Belediyespor 38 11 15 12 43 51 45 -8
14 Kastamonuspor 38 11 17 10 41 47 43 -6
15 Sarıyer 38 10 16 12 46 57 42 -11
16 Uşak Spor 38 8 21 9 37 64 33 -27
17 Balıkesirspor 38 6 22 10 32 76 25 -44
18 Pazarspor 38 4 23 11 29 79 23 -50
19 Adıyaman FK 37 5 24 8 22 70 23 -48
20 Diyarbekir Spor 37 2 26 9 18 79 15 -61
Takım O G M B A Y P AV
1 Yeni Mersin İY 34 19 4 11 49 21 68 +28
2 Belediye Derincespor 34 18 4 12 51 24 66 +27
3 Belediye Kütahyaspor 34 18 5 11 52 34 65 +18
4 52 Orduspor FK 34 19 8 7 54 34 64 +20
5 Nevşehir Belediyespor 34 16 8 10 52 40 58 +12
6 Karaköprü Belediyespor 34 16 10 8 44 32 56 +12
7 Karşıyaka 34 15 10 9 44 28 54 +16
8 Çatalcaspor 34 11 12 11 40 39 44 +1
9 Amasyaspor Futbol Kulübü 34 11 12 11 33 36 44 -3
10 Elazığspor 34 12 16 6 44 53 42 -9
11 1922 Konyaspor 34 11 15 8 42 47 41 -5
12 Hacettepe 1945 34 9 16 9 41 50 36 -9
13 Ağrı 1970 Spor 34 8 14 12 23 39 36 -16
14 Edirnespor 34 10 19 5 35 45 35 -10
15 1954 Kelkit Bld.Spor 34 7 13 14 25 35 35 -10
16 Yomraspor 34 7 14 13 36 42 34 -6
17 Eskişehirspor 34 6 20 8 39 69 26 -30
18 Şile Yıldızspor 34 5 18 11 29 65 26 -36
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 30/05/2023 Alanyaspor vs Kasımpaşa
 30/05/2023 Fatih Karagümrük vs Kayserispor
 30/05/2023 Fenerbahçe vs Antalyaspor
 30/05/2023 Giresunspor vs Trabzonspor
 30/05/2023 İstanbulspor vs Adana Demirspor
 30/05/2023 MKE Ankaragücü vs Galatasaray
 30/05/2023 Sivasspor vs Konyaspor
 03/06/2023 Konyaspor vs Fatih Karagümrük
 03/06/2023 Adana Demirspor vs Başakşehir FK
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 21/05/2023 Manisa FK 1 - 5 Pendikspor
 21/05/2023 Çaykur Rizespor 0 - 0 Altınordu
 21/05/2023 Bodrumspor 1 - 1 Göztepe
 Hük. Adanaspor 0 - 3 Samsunspor
 Hük. Yeni Malatyaspor 0 - 3 Denizlispor
 21/05/2023 Bandırmaspor 1 - 1 Gençlerbirliği
 21/05/2023 Eyüpspor 2 - 1 Keçiörengücü
 21/05/2023 Erzurumspor FK 2 - 0 Boluspor
 20/05/2023 Altay 3 - 1 Tuzlaspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 20/05/2023 Zonguldak Kömürspor 3 - 1 Pazarspor
 20/05/2023 Kastamonuspor 3 - 2 Kırşehir Futbol Spor Kulübü
 Hük. Adıyaman FK 0 - 3 Fethiyespor
 Hük. Diyarbekir Spor 0 - 3 Bucaspor 1928
 20/05/2023 Van Spor FK 8 - 0 Balıkesirspor
 20/05/2023 İskenderunspor A.Ş. 5 - 1 Uşak Spor
 20/05/2023 Etimesgut Belediyespor 2 - 0 Serik Belediyespor
 20/05/2023 1461 Trabzon FK 2 - 0 Kırklarelispor
 20/05/2023 Karacabey Belediye Spor 2 - 0 Sarıyer
 20/05/2023 Ankara Demirspor 1 - 0 Kocaelispor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 20/05/2023 1922 Konyaspor 4 - 1 Hacettepe 1945
 20/05/2023 Belediye Kütahyaspor 4 - 1 1954 Kelkit Bld.Spor
 20/05/2023 Edirnespor 6 - 2 Şile Yıldızspor
 20/05/2023 Belediye Derincespor 3 - 0 Karaköprü Belediyespor
 20/05/2023 52 Orduspor FK 2 - 1 Amasyaspor Futbol Kulübü
 20/05/2023 Elazığspor 0 - 4 Karşıyaka
 20/05/2023 Nevşehir Belediyespor 3 - 2 Eskişehirspor
 20/05/2023 Yeni Mersin İdman Yurdu 5 - 1 Yomraspor
 20/05/2023 Çatalcaspor 2 - 0 Ağrı 1970 Spor
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI