Tarihsel süreçte Ali denilince ister istemez akıllara Muhammed’in Damadı amcasının oğlu İslam halifesi Hz. Ali geliyor doğal olarak.

Peki.: Hz. Ali kimdir...?
601 yılında Mekke de dünyaya gelmiş 661 yılında  farklı farklı anlatılsa da  sonuçta Namaz kılarken veya kılmaya giderken planlı saldırı sonucu aldığı zehirli kılıç yarası nedeni ile ölmüş, öldürülmüştür.

Hz. Ali, İslam peygamberi Hz. Muhammedîn amcası oğlu ve kendisinden yani Muhammed'den 15 yaş küçük Abdulmuttalib’in oğlu peygamberle beraber yaşamış damadı olmuş İslam dinin yayılması için savaşlara katılmış peygamberin vahi katipliğini yapmış sürekli ama sürekli onunla birlikte olmuş peygamberin emrinden bir saniye bile dışarı çıkmamış, İslamiyet adına bedir, Uhud, hendek savaşlarına katılmış bunun dışında Yahudilere kitimler putperestlere karşı değişik 
Yer ve zamanlarda savaşlara katılmış bu uğurda yani İslamiyet adına binlerce insanı katletmiş, cizyeler (vergi) toplamış İslamiyet’in yayılması için yapılan bu savaşlarda cariyeler almış savaş ganimetlerinden Hz. Muhammed ve diğerleri gibi paylar almış, köleler (kadın-erkek) alıp satmıştır.

Ali, Muhammed’in kızı Fatıma ile evlenmiş Fatıma öldürüldükten sonra 9 evlilik daha yapmıştır.
(Kaynak.: Arif Tekin’in Hz. Ali ve eşleri   isimli kitabı..)  
Bu evliliklerinden 19 erkek 11 kız çocuğu olmuş, ancak bunlardan Hasan ve Hüseyin'in dışında ön plana çıkartılan çocukları olmayan ve  Muhammed den sonra da Muhammed'in eşi Aişe ile Sıffin (Cemel) da deve savaşı yapmış bu savaşta Kur'an yapraklarının mızraklara geçirilmesi nedeni ile savaşı bırakmış ve hakem olayı ile hakları gasp edilerek inzivaya çekilmiştir.

Hz Ali’ye savaşlarda İslamiyet uğruna üstün kan dökücülüğü ve cesareti nedeni ile Allah'ın Arslan'ı unvanı verilmiş, babası Müslüman olmayan ancak kendisi ilk İslamiyet’i kabul edenlerden olarak tarihteki yerini almış İslam bayraktarı kişidir.

Hz. Ali kesinkes İslam olup Kur'an ayet ve fıtratına uygun olan ve bunları hiçbir şekilde reddetmeyen,5 vakit namazında Ramazan orucunda, 
Hac farizasında ve zekat uygulamalarında birebir İslam'ın uygulayıcısı ve aynı zamanda yol anlatıcısı tüm yaşamı boyunca hiç bir şekilde savaştan kaçmayan ve 8 yaşındaki kızı Ümmi Gülsüm’ü halife Ömer ile evlendiren,  Ömer'in Kayın pederi olan, Halife Osman ile Bacanak olan, Kendisine hilafet nedeni ile haksızlık yapılmasına rağmen Osman'ın öldürülmesi olayının peşini bırakmayıp Muaviye ile Savaşa tutuşan İslam dini için haktan yüzünü dönmeyen yaşamı olan tarihsel ve dinsel bir zattır. (kaynak:Nehçül belaga) 

Peki, Alevi yolunda kabul görülen Ali bu mudur...? 
Yani bu anlatılara göre Hz. Ali alevi olabilir mi...?

İşte bu sorunun cevabı kim ne derse desin ne anlatırsa anlatsın nasıl değerlendirirse değerlendirsin tarihsel döngü içerisinde Ali'nin yeri Alevilikte (Sünni- Şii-Cafer-i gibi) değildir. 
kaynak.; Nehçül belaga, Natki Kuran, İmam Cafer Buyruğu vs. kitaplarını okuyun) 

Zorlamalarla dayatmalarla olmayan bir mantığı oturtmak aklın eseri olamaz. Tarihsel gerçekler ve kazı çalışmaları gerek İran da gerek Suudi Arabistan da ki araştırma ve belgeler gerekse de Mısır el eser üniversitesi ders notları ve hatta iyi bir araştırmacı ve sorgulayıcı olan İranlı Prof. Ali Şeriatının sunumları konuşmaları hep Hz. Ali'yi bu şekilde anlatmıştır

GELELİM ALEVİLERİN ALİ 'YE BAKIŞINA: 

Tarihsel süreçler çok tanrılı inançlar, Göksel inançlar ve Sabi, Yahudi, Hristiyanlık vs. tüm inançlarda birer Ali vardır. 
(Her dönemin Ali si veya Bin bir Dondan (kılıkta) gelme Ali gibi).

Alevilik öğretisindeki Ali yani Alevinin Hz. Aliye bakışı;
Dik durandır, haksızlığa boyun eğmeyendir, insanları kadın erkek, köle maraba ayırmayandır. Hak mücadelesi için her dönem zalimin karşısında durandır, doğru bildiği uğur da kafasını verip yalaka olmayandır. 
Gerçekler uğruna ömrünü tüketen Aç ile aç, işçi ile işçi, kadın ile kadın, erkek ile erkek, çocuk ile çocuk, mazlum ile mazlum olup asla Kan dökmeyendir. 
Çok evliliği kabul etmeyen, yapmayandır.
Kadın erkek ayrımı yapmayandır. 
Adam öldürmeyen (Alevilik öğretisinde Adam öldüren yoldan ihraç (Düşkün) edilir. 
Herhangi bir suizan olduğunda ayrımsız Haq divanın da herkes gibi darda (Haq huzurunda) sorguya durandır. 
Zalim gaddar kan döken değildir, kişileri inançları dilleri cinsiyetleri için değil insanlık ve Haq için sever, korur onlarla beraber olur, köle alıp satmak, kiralamaz, tek evlilik dışında cariyesi olmaz.

ÇÜNKÜ:
Alevinin Ali'sinin Kılıcı tahtadandır. 
Gücü vicdandır. 
Duruşu insandır. 
Cellatlık yapamaz, yapmaz. 
Aleviler Ali'yi Allah 
olarak Haq olarak haq'ın ziyası (ışığı) olarak görmek ister. Haq'ın varlık deryasın da canlara rehber olan yol gösteren doğruluktan Haq tan ödün vermeyen, her şeyi taşta, kaya da değil insanda arayan ilim ve bilimi bilendir. 
Zalimin karşısına dikilmek için bin bir dondan gelendir. (Zaman önderleri) Tüm bu anlatım yorumlama ve Alevilerin Aliye bakış ve beklentilerini kümülatif olarak değerlendirip akıl süzgecinden geçir 
Gerçekler uğruna ömrünü tüketen Aç ile aç, işçi ile işçi, kadın ile kadın, erkek ile erkek, çocuk ile çocuk, mazlum ile mazlum olup asla Kan dökmeyendir. 
Çok evliliği kabul etmeyen, yapmayandır.
Kadın erkek ayrımı yapmayandır. 
Adam öldürmeyen (Alevilik öğretisinde Adam öldüren yoldan ihraç (Düşkün) edilir. 
Herhangi bir suizan olduğunda ayrımsız Haq divanın da herkes gibi darda (Haq huzurunda) sorguya durandır. 
Zalim gaddar kan döken değildir, kişileri inançları dilleri cinsiyetleri için değil insanlık ve Haq için sever, korur onlarla beraber olur, köle alıp satmak, kiralamaz, tek evlilik dışında cariyesi olmaz.

ÇÜNKÜ.. 
Alevinin Ali'sinin Kılıcı tahtadandır, 
Gücü vicdandır. 
Duruşu insandır. 
Cellatlık yapamaz, yapmaz. 
Aleviler Ali'yi Âlâ olarak Haq olarak haq'ın ziyası (ışığı) olarak görmek ister. Haq'ın varlık deryasın da canlara rehber olan yol gösteren doğruluktan Haq tan ödün vermeyen, her şeyi taşta, kaya da değil insanda arayan ilim ve bilimi bilendir. 
Zalimin karşısına dikilmek için bin bir dondan gelendir. (Zaman önderleri) Tüm bu anlatım yorumlama ve Alevilerin Aliye bakış ve beklentilerini kümülatif olarak değerlendirip akıl süzgecinden geçirerek değerlendirdiğimizde İslamin Ali’si olan bu zat Halife Hz. Ali Alevi olabilir mi...?

Biz burada tarihi gerçekleri kaynakları ile ele alarak ilim ve bilgi ışığında akıl süzgecinden geçirerek değerlendiriyoruz, ve bu değerlendirmeler sonucunda İslam’ın alisi olan halife Hz. Ali Alevilikle uzaktan yakından ilgisinin olmadığını olamayacağını idrak edebiliriz. Maalesef kabul etmesek bile gerçekler budur ve bir gün mutlaka kendi gerçekliğimizle yüzleştiğimizde acı gerçeği kabul etmek zorunda kalacağız.

İslam’ın özü falan değiliz, bu vesile ile Aleviliğinde Ali ile bir alakasının olmadığını ancak Ali-ci-lik yapmaktan öteye gitmeden (Alevilik Ali’cilik değildir.) Ali savunuculuğunu Alevilik olarak algılıyoruz.
İslam’ın hiç bir kuralını kabul etmememize rağmen İslam kimliği içinde kendi benliğimizi kaybediyor ve gerçekliğimizden uzaklaşıyoruz.

Alevilik bir din midir.;
Bir din olabilmek için, o dinin tanrısı, peygamberi, Kutsal kitabı olma zorunluluğu vardır, gerek semavi dinler yani tek tanrılı dinler gerekse tek tanrılı dinler öncesindeki inanç yani din boyutlu inançlara baktığımızda, hepsinin bir kitaba o dinin yayıcısı ve yaratıcısı kuralları olduğunu görürüz.

İslamiyet, Hristiyanlık, Yahudilik, Zerdüştlük, Budizm, Konfüçyüs vb. tüm inançların hepsinin bir yayıcısı yani peygamberi ve beraberinde kutsal kitabı var mı...? EVET VAR...

Peki, Aleviliğin kitabı nedir? KUR'AN, İslam’ın, İncil ise Hristiyan ’lığın Tevrat ise Yahudi (Musavi ) ligin kitaplarıdır demektir , bunlarda birini savunuyorsan o zaman alevi değilsin, kaldı ki;  Alevinin  kutsalı sadece INSANDIR.
Kâbe’si de, Secdegahıda, niyazı da hep İnan’dır, o zaman Alevilik bir Semavi din olamaz olmamalı ve değildir .
Peki nedir öyle ise, ..;  Haq ve hakikat temelli her şeyin insanda başlayıp insanda bittiğini, secdegahının, kıblesinin CANLI olduğu yani INSAN olduğunu ve bu nedenle  yaşam boyutu ile  tarihsel süreçlerde adları değişik değişik lanse edilse de en son 1800’lü yıllara kadar alevi isminin olmaması, haq-doğa-insan  merkezli  yaşam kuralları olan bir felsefe yani yaşamın herkesi eşit düzeyde kabul ettiği dışlamadığı koruyup kolladığı, ayrıştırmadığı bir yaşam felsefesi Diyebiliriz. 

1800’lü yıllara kadar, İslam içinde, mazdeizm, hümanizm, natüralizm, süflilik, haricîlik, Rafızilik, Kızılbaşlık vb. isimlerle dışlanan hakarete maruz bırakılan katledilenlerin isimlerle İslam dışına itilen ve İslam öncesi Hristiyanlıkta Pavlus papazın Hristiyanlık içinde ayrışma ve eleştirisi nedeni ile aleviler yapısında geniş boyutlu felsefi yaklaşımları nedeni ile Aleviliğin Hristiyanlıkla özdeşleştirildiği de olmuştur.

Ama, tarihte Aleviliğin yazılı kaynaklar olmadığı için ve var olanlarında egemen devletler tarafından yakılıp imha edilmesi nedeni ile önüne gelen dinler, Aleviler bizim yandaşımızdır diyerek kendi içlerine alarak  eritmek ve yozlaştırma peşindedir.

Aleviliğin tarihi ışık taifesi, ışık inancı yorumlar ve Pir Hâce Bektaşı Velinin haq’a yürümesi sonrasında Osmanlı kaynakları hiçbir zaman Alevi tamamlamasını kullanmayarak " bunlar ışık taifesidir, din haricidirler "  gibi  isimlendirmelerle  kayıtlarda tutanaklarda  yerini almıştır. Somut olmayan anlatımlar ve bu konuda arkeolog, Sümerolog ve Dil bilim insanı Muazzez ilmiye Çağ’ında araştırma kitaplarında (Kaynak tarih Sümerlerden başlar) çözümlemeleri, Aleviliğin tek tanrılı dinler öncesine dayanan yaşam felsefesi olduğu ve özellikle İslam ile özdeşleştirilmek istenilmesi nedeni " Aleviliğin İslam’dan çok önceleri var olduğu   " bilgilendirmeleri mevcuttur.

Şu an için elde edilen verilere görev Alevilik bir Işık taifesi yani ışık  insanı , bilim ve araştırmalarla, Esat Korkmaz, Kemal Soyer, Mehmet Bayraktar gibi  değişik araştırmacı yazarların ortak  noktası tarihteki  Luvi halkının  felsefesinden gelmiş olabileceği yönündedir. Ama kesinlikle İslam, Hristiyan Yahudi, Zerdüşt vb. tek tanrılı dinlerle alakası yoktur.

Yazılanları basit bir mantık ile sorgulamak bile alevi ile Ali’nin ve Alevilik ile İslamiyet’in hiçbir şekilde uyumlu olmadığını görmesi mümkündür.
Yukarıda da belirtiğim gibi 1450 yıllık bir mitolojik yansımadan sıyrılıp çıkmak kolay değil ama gerçek tektir değişmez.
Bu vesile ile yolumuz felsefemiz gereği ' " ilimle gidilmeyen yolun sonu karanlıktır."  Şiarı ile  bu bolüme  noktayı koyarak  aşk ile diyoruz...

Kemal Atalar -( Bircan ) Urfa