ANTİK YUNAN'DA FELSEFENİN DOĞUŞU HOMEROS VE HESİODOS DESTANLARI -3

Değerli yoldaşlarım;

Antik Yunan'da M.Ö yedinci yüzyıldan beri adı geçen Homeros'dan İyonya'nın bütün filozofları, ozanları ve tarihçileri söz ederler.

Kimi onu övmüş, kimi onu yermiş, ama tek olduğu konusunda kimsenin bir kuşkusu olmamıştır. Tarihin babası olarak kabul edilen Herodot, Homeros ve Hesiodos'un, "Tanrı soylarını kurduklarını, onlara ad ve takma ad verdiklerini, yetkilerini ve yapacakları işleri ayırdıklarını ve onların görünüşlerini belirttiler", der. Herodot, Homeros'un ve Hesiodos'un yaşları konusunda ise şunları söyler:

"Onlar benden dört yüz yıl önce yaşadılar."

Herodot M.Ö 450 yılı dolaylarında yaşadığına göre Homeros da M.Ö 850 yılı civarında yaşamış demektir.

Antik Yunan'da Homeros tartışmasını başlatan Platon'a göre de Homeros, Yunan dünyasında bütün inanışların babasıdır, bu dünyada dile gelen ne varsa, onunla dile gelmiştir. Platon beğenmediği ve çok eleştirdiği eğitim sisteminin temelinde de Homeros'u görmektedir. Çünkü, Yunanistan'da eğitim sistemi Homeros'un destanları üzerine kurulmuş olup, sadece Atina'da değil, diğer Yunan şehir devletlerinin hepsinde her konuda, her türlü bilginin kaynağı olarak Homeros'un destanlarına başvurulur. Dolayısıyla Antikçağ'da Yunan toplumunda felsefenin doğuşu da Homeros ile başlatılır.

HOMEROS'UN DÜNYASI

Homeros'un dünyası Tanrı ve kahramanlardan oluşur ve bu dünyada toplumsal yaşam hiyerarşik bir yapı ile kurulmuştur.Toplumun yöneticileri soylu ailelerden gelir ve soyları tanrılara dayanır. Bu dünyadaki en büyük bilgelik, yiğitlik, savaşçılık ve cesarettir.

En temel erdem ise haddini bilmek yani ölçülü olmaktır. Herkesin erdemi bulunduğu konuma göre olup, kralın erdemi, iyi bir yönetici olmaktır.

Homeros'un dünyasında diğer bir erdem ise sözünü bilerek konuşmaktır.

Sonuç olarak erkekler açısından bu kültür dünyasında iki temel bilgelik, iyi savaşmak ve güzel konuşmaktır.

HOMEROS VE ARKHE

Homeros'un destanlarında her şeyin temeli, başlangıcı yani arkhesi okyanus'tur. Bu, okyanus ve onun üzerinde duran bir kubbeyle birlikte düşünülen bir evren anlayışı olup, Homeros'un evreni yeraltı, yeryüzü ve gökyüzü olmak üzere üç katlıdır. Homeros'un evren anlayışı Antik Yunan insanlarına evrenin nasıl olması gerektiği konusunda bütünlüklü bir fikir sunmuştur.

HOMEROS VE BİLGİ

Homeros'un destanlarında iki temel bilgi türü olup birincisi, tanrısal bilgi yani olan biten ve olacak olanla bitecek olan her şeyin bilgisidir.

İkinci bilgi türü ise, insan bilgisi olup, bu bilgi sınırlıdır ve asla hakikatin ne olduğunu bilemez.

Homeros için esas olan tanrısal kaynaklı bilgidir. Bu konuda Homeros şunları yazıyor:

"Doğru ya da yanlış ne söylüyorsam bunları Musalardan (Tanrılardan) öğrendim."

HOMEROS VE TANRI ANLAYIŞI

Eski Yunan mitolojisinde olduğu gibi Homeros'ta da tanrı anlayışı insan biçimli olup, tanrılar insan biçiminde yani "Antopomorfizm" bakış açısı ile tasavvur edilmektedir.

Tanrılar da insanlar gibidir, yerler, içerler, evlenirler, çocukları vardır, savaşlara katılırlar, sadece Tanrılar ölümsüz,insanlar ise ölümlüdür. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz:

Homeros'un İlyada ve Odyssia destanları antik Yunan toplumunun ve antik Yunan insanının en başından itibaren meraklı ve sorgulayıcı bir doğasının olduğunu ve Neden" sorusuna yanıt aradığını gösteriyor. Ancak Homeros'un dünyasında ezilen sınıflara yer yoktur.

Homeros'un felsefi öğretisi tam anlamıyla tanrılardan ve kahramanlardan olan egemen sınıflara hizmet eder.

Antik Yunan'da Homeros'un destanlarıyla başlayan "Felsefenin Doğuşu", buna bir tepki olarak doğan Hesiodos'un felsefesini ve öğretisini anlatan destanlarıyla devam eder.