Erdoğan YALGIN

Bir Fotoğrafın Hikayesi ve Kılle Kesme-Selamlaşmak

Erdoğan YALGIN
  06-02-2024 18:07:00

Günümüzün iletişim medyasında, görsel sanatların yeri her geçen gün biraz daha belirgin hale gelmektedir. İnsanı bir fotoğraf, bir resim, bir sanat eseri yaşamımızı, bir müzikal sahne derinden etkileyebilmektedir. Zamanı donduran ve anıları yeniden bizeler yaşatan çağdaş sanat eserleri, yaşamımızın vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu vesileyle ben de ve çoğumuzda iz bırakan bir fotoğrafın hikayesini sizlere anlatmak istiyorum.

Yakın dostlarımla birlikte son kitabıma kapak arayışı içerisine girerken, bir çok örnek üzerinde çalıştık. Fakat en sonunda birinde karar kıldık. İster istemez o fotoğrafın sahiplerinin peşine düştüm. Sosyal medya ağlarında bir çok dostuma sordum. En sonunda aradıklarımı bulmuş ve mutlu olmuştum. Kitap kapağımızın mimarı, fotoğraf sanatçısı sevgili Murat Adıyaman (Semsür). Fotoğrafa konu olan Canlarımız; Dersim’in Ovacık ilçesinin Kadek (Buzlutepe) köyünden Kadın Anamız  Güler Arslan ve Kalikuşağı (Eğrikavak) köyünden Ali Ekber Perktaş idi.

Bir sanat eseri olan bu görseli, bizlere sundukları için kendilerine sonsuz teşekkürümü bir borç bilirim. Sosyal medya hesabım Facebook’da, konu hakkında yaptığım kısa paylaşım, birkaç günde dostlarımız tarafından büyük bir ilgiyle karşılandı. Göstermiş oldukları bu yakın ilgiden dolayı herkese teşekkürler. Öte yandan bu fotoğrafı, büyütüp “evlerinin duvarlarına” asanlar oldu. Yine sosyal medya hesaplarında “profil resmi” olarak, bir çok kimse tarafından kullanıldı… Evet şimdi gelelim fotoğrafın gizemli şifrelerine:

Ev duvarlarına asılan o fotoğraf

“Kılle” Sözcüğünün Etimolojik Kökeni

Dersim’de, Réya/Raa Heqi (Hak Yol) inancı mensupları ilk karşılaşmalarında, biri birilerinin omuzundan (mil) öperler. Bu davranış biçimi, Aryenik kültürde var olan melekler inancının günümüzdeki devamcısıdır.  Zira İnsan, kanatlı bir melektir. Bu meleğin en temiz uzvu ise onun kanatlarıdır. Bu vesileyle Antik çağlarda Tanrılar, Tanrıçalar hep kanatlarıyla tasvir edilmiştir.

İnsan bedenindeki omuz ve kol, insanın kanadıdır. Bundan dolayıdır ki; omuzlar öpülür. Bu arkaik pratiğin hala bile günümüzde ve Kürt Alevileri içerisinde devam ettirilmesi, inancın kökeninin çok derinlerde olduğunu kanıtlamaktadır.

Tanrıça İnnana

Yeri gelmişken, kelimenin etimolojik kökeni hakkında var olan bilgiyi kısaca aktarayım. Farsça kökenli olan “Kalle, Kelle” bedenin-vücudun “üst kısmı, kafa, baş, ser” sözcükleriyle eş anlamlıdır. Bununla birlikte Kürtçede de “vücudun en tepesinde bulunduğu” için baş’a “*kelle” denmiştir. Kelle/Kièlhé; Avesta da “Kaurva” karşılığında kullanılmıştır. Dolayısıyla Kelle, tahmin edildiği gibi Türkçe bir sözcük değildir. Hint-Avrupa dillerine aittir. Yunanca ’da  “Khalé, Kehali” denmektedir. Proto Hint-Avrupa (PHA) dillerinden yine günümüz Türkçesine de geçen “Kel, Kela, Kale, Kule, Tepe,” ve benzeri kavramlar da kullanılır.

Burada konumuzla ilgili asıl önemli olan Proto Hint-Avrupa dillerindeki “Kel, kâl” sözcüklerinin karşılığı “Işık, ışıldayan” manasında Baş’taki yada Kelle’deki “iki gözle” bağlantı kurulmuştur. Yani “Kelle” ismi; “ışıldayan” anlamındadır. Karşılıklı selamlaşmada Kılle kesmek < Kılle bıbırın kavramıyla, paralel göz hizasında olmak, eşit ve tek “beden” olmak, anlamları verilmektedir.

Öte yandan bir diğer veri daha var, o da; “Beden” kavramı aynı zamanda “burçlara, kale” lere de verilen bir isimdir. Bu vesileyle İnsanın “vücudu” etten ve kemikten örülmüş bir “beden, kale” olarak ele alınmıştır. Bu selamlaşmayla karşılıklı bedenlerin birleştirilmesi, yek vücut olunması, güçlenmesi manaları çıkarılabilir. Tabi ki mevzu, bu kadarıyla da sınırlı değildir. Şimdi gelelim asıl konumuza:

Bir Selamlaşma  Biçimi Olarak “Kılle Kesme”

Karşılıklı omuzlardan öperek gerçekleştirilen bu selamlaşmaya Kürtçe dillerinde, “kılle kesme < kılle bıbırın, Khéle kerdene, Khéle xo birnayéne vatene” denir. Canların karşılaşması anında, bir birilerine yada birisi diğerine doğru yürüyerek;  Kürtçe dilinde “Ware kılle yé- kılle ki xwa bıbırın < gel kıllemizi keselim-selamlaşalım, bütünleşelim” derler. Burada, esas itibariyle karşılıklı bir arınma-temizlenme söz konusudur. Bu kılle kesme “omuzları öpme” olayı, aynı zamanda “Kâbe olan İnsana” niyaz etmektir, Onu kutsamaktır. Ancak bu pratik uygulama kendi içerisinde gizemli, şifreli mesajlar da içermektedir. Zira Alevilik inancının bir batıni dili vardır ki; Bu deruni Yol’da, hiç bir şey görüldüğü gibi değildir. Görünen her şeyin içsel-batıni bir manası da vardır.

Erkekler, bu selamlaşmayı birbiriyle omuz hizasında yaparak, karşılıklı eşitliği dile getirirler. Biri birilerinin omuzlarının üstünden öperler. Burada, kimse üstün değildir. Göz hizasında Canlar; Can canadır. Ve bu eşit hizada pozitif enerjinin, karşılıklı bir şekilde geçişkenliği  söz konusudur.

Ve fakat;

Bir erkek; bir  Kadın Anayla selamlaştığında; Onun karşısında biraz daha eğilerek, kol dirseğinin hemen üstünden öper. Tıpkı fotoğrafta görüldüğü dibi. Bu davranışıyla Erkek eğilerek, Kadın Anaya gösterdiği saygıyı dile getirir. Kadın Ana ise karşısındaki erkeği omuzunun üstünden öperek selamlaşırlar. Kadın; erkeğin kendisine gösterdiği niyazı, saygıyı kabul eder.

Bütün bunlarla birlikte konumuzla alakalı başka bir alan daha vardır. O da birbirine nazlanan, küsen Canlardan biri, diğerine bir elmayla yada başka bir nişanla haber-selam yollayarak; “ware kılle, ware kılle < selamlaşmaya, barışmaya, birlik olmaya gel. Sohbete, barışa gel!” mesajını yollar. Bu davet, kesin karşılık bulur ve Canlar bir araya gelirler. Bu yolda barış çağırısı, cevapsız bırakılamaz! Kılleler kesilir, güzel temenniler dilenir, karşılıklı hasbı hal edilir. İçi boş sözlerle bozulan ilişkiler, güzel sözlerle yeniden kazanılır ve  dostluğa devam edilir.

Fotoğrafın verdiği bir diğer mesaj daha vardır.  Bu görsel, bize Diyojen’i hatırlatmaktadır. Ali Ekber Pektaş; tıpkı Sinoplu Diyojen MÖ 412-323) gibi, eline bir fener almış ve gündüz gözüyle yollara düşmüş. Kendisine  “ne arıyorsun?” diye soranlara” İnsan arıyorum!” cevabını vermiş. Bizim Diyojen de burada aradığı insanı, Kadın Anamız  Güler Arslan’ı sonunda bulmuş. O güzel an’ı; fotoğraf sanatçımız Murat Adıyaman (Semsür), dondurarak hemen tarihe not düşmüş. Bu anlamlı görseli bizlerle buluşturan bu değerli canlarımıza sonsuz teşekkürler..

Hak ile kalın!

Sonuç:

Son yıllarda artık böyle “kılle keserek selamlaşmak” hemen hemen yok gibi. Şimdilerde “kafa tokuşturmak” revaçta! Öyle ki; İnanç önderlerimiz Dedeler, Pirler bile derneklerde ve özel hayatlarında hep kafa tokuşturuyorlar. Kadın Analarla bedensel iletişime geçmemekte ve uzaktan uzağa selamlaşmaktalar. İnancı hapsettikleri “Cem evi” adı verdikleri dört duvar arasında, Kadın Analarımızın, genç kızlarımızın “ışıldayan başları” renksiz örtülerle kapatılmakta. Dahası; inanca dair bu arkaik tradisyonu, ritüeli, niyazı unutalı yıllar oldu! Şimdi tam da sorma zamanı: Doğru-düzgün giderken yolumuzda, dönüp de arkamıza bakmadan böyle nereye gidiyoruz? Hak ile kalın!

Erdoğan Yalgın

  Bu yazı 3842 defa okunmuştur.

  YORUMLAR 0 Yorum YORUM YAP

Bu Yazı'ya ilk yorum yapan siz olun.

  FACEBOOK YORUM

Yorum

  YAZARIN DİĞER YAZILARI

  BİZİ TAKİP EDİN

  • ÇOK OKUNANLAR

      SON YORUMLAR

    PUAN DURUMU

    Takım O G M B A Y P AV
    1 Galatasaray 23 20 0 3 59 23 63 +36
    2 Fenerbahçe 23 18 2 3 60 23 57 +37
    3 Samsunspor 23 14 5 4 37 23 46 +14
    4 Eyüpspor 23 11 5 7 35 21 40 +14
    5 Beşiktaş 22 10 4 8 33 22 38 +11
    6 Göztepe 22 10 7 5 40 27 35 +13
    7 Başakşehir FK 23 9 8 6 39 31 33 +8
    8 Kasımpaşa 23 7 6 10 41 45 31 -4
    9 Trabzonspor 22 7 7 8 36 26 29 +10
    10 Gaziantep FK 22 8 9 5 28 30 29 -2
    11 Alanyaspor 23 7 9 7 25 31 28 -6
    12 Çaykur Rizespor 23 8 12 3 27 39 27 -12
    13 Antalyaspor 23 7 10 6 26 42 27 -16
    14 Konyaspor 23 6 11 6 29 37 24 -8
    15 Sivasspor 23 6 12 5 27 39 23 -12
    16 Kayserispor 22 4 9 9 23 42 21 -19
    17 Bodrum FK 23 5 13 5 16 29 20 -13
    18 Hatayspor 23 2 14 7 24 42 13 -18
    19 Adana Demirspor 23 2 18 3 21 54 3 -33
    Takım O G M B A Y P AV
    1 Kocaelispor 25 17 5 3 40 20 54 +20
    2 Fatih Karagümrük 25 13 5 7 41 23 46 +18
    3 Erzurumspor FK 25 13 8 4 37 20 43 +17
    4 Gençlerbirliği 25 12 6 7 31 21 43 +10
    5 Bandırmaspor 25 11 7 7 34 31 40 +3
    6 Çorum FK 25 10 7 8 32 24 38 +8
    7 Keçiörengücü 25 10 8 7 38 29 37 +9
    8 İstanbulspor 25 11 11 3 36 28 36 +8
    9 Ümraniyespor 25 10 9 6 35 33 36 +2
    10 Pendikspor 25 10 9 6 30 29 36 +1
    11 Amed SK 25 8 6 11 25 23 35 +2
    12 Esenler Erokspor 25 9 9 7 33 31 34 +2
    13 Boluspor 25 9 9 7 32 29 34 +3
    14 Sakaryaspor 25 8 7 10 32 34 34 -2
    15 Manisa FK 25 10 12 3 35 34 33 +1
    16 Iğdır FK 25 9 11 5 27 28 32 -1
    17 MKE Ankaragücü 25 9 12 4 30 27 31 +3
    18 Şanlıurfaspor 25 8 12 5 30 34 29 -4
    19 Adanaspor 25 4 13 8 20 43 20 -23
    20 Yeni Malatyaspor 25 0 25 0 10 87 21 -77
    Takım O G M B A Y P AV
    1 Sarıyer 23 17 1 5 55 14 56 +41
    2 Batman Petrolspor 23 17 5 1 42 19 52 +23
    3 Altınordu 23 13 2 8 46 20 47 +26
    4 GMG Kastamonuspor 23 13 2 8 39 18 47 +21
    5 Adana 1954 Futbol Kulübü 23 12 5 6 42 21 42 +21
    6 İskenderunspor A.Ş. 23 10 5 8 34 22 38 +12
    7 Beykoz Anadolu 23 10 8 5 29 27 35 +2
    8 24Erzincanspor 23 8 7 8 31 32 32 -1
    9 Fethiyespor 23 7 7 9 25 23 30 +2
    10 Kırklarelispor 23 7 8 8 29 26 29 +3
    11 1461 Trabzon FK 23 7 10 6 28 29 27 -1
    12 İnegölspor 23 6 8 9 24 28 27 -4
    13 Isparta 32 Spor 23 5 7 11 21 24 26 -3
    14 Kepezspor FAŞ 23 6 12 5 25 33 23 -8
    15 Karaköprü Belediyespor 23 3 12 8 23 38 17 -15
    16 Sincan Belediye Ankaraspor 23 3 13 7 17 34 16 -17
    17 Altay 23 5 15 3 18 47 15 -29
    18 Hes İlaç Afyonspor 23 0 22 1 6 79 5 -73
    Takım O G M B A Y P AV
    1 Bursaspor 20 15 0 5 43 7 50 +36
    2 Karşıyaka 20 12 3 5 34 17 41 +17
    3 Belediye Kütahyaspor 20 11 4 5 35 21 38 +14
    4 Düzcespor 20 10 3 7 28 16 37 +12
    5 Silifke Belediye Spor 20 9 5 6 36 23 33 +13
    6 Anadolu Üniversitesi 20 8 6 6 27 19 30 +8
    7 Muş Spor Kulübü 20 7 4 9 23 18 30 +5
    8 Bornova 1877 20 5 7 8 27 34 23 -7
    9 Artvin Hopaspor 20 5 7 8 13 21 23 -8
    10 Kırşehir Futbol SK 20 6 9 5 21 32 23 -11
    11 23 Elazığ Futbol Kulübü 20 5 8 7 13 19 22 -6
    12 Kahramanmaraşspor 20 6 10 4 18 27 22 -9
    13 Tokat Bld Plevnespor 20 4 9 7 14 21 19 -7
    14 Kuşadasıspor 20 5 14 1 18 33 16 -15
    15 Bulvarspor 20 3 10 7 17 34 16 -17
    16 Ergene Velimeşe 20 2 14 4 8 33 10 -25
    Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
     21/02/2025 Bodrum FK vs Hatayspor
     21/02/2025 Eyüpspor vs Beşiktaş
     22/02/2025 Sivasspor vs Konyaspor
     22/02/2025 Antalyaspor vs Kasımpaşa
     22/02/2025 Samsunspor vs Çaykur Rizespor
     23/02/2025 Kayserispor vs Göztepe
     23/02/2025 Alanyaspor vs Adana Demirspor
     23/02/2025 Trabzonspor vs Gaziantep FK
     24/02/2025 Galatasaray vs Fenerbahçe
     24/02/2025 Galatasaray - Fenerbahçe Fenerbahçe ligdeki son 9 maçında hiç kaybetmedi  Fenerbahçe yenilmez
    Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
     21/02/2025 Manisa FK vs Boluspor
     22/02/2025 Keçiörengücü vs Gençlerbirliği
     22/02/2025 Şanlıurfaspor vs Kocaelispor
     22/02/2025 Çorum FK vs Adanaspor
     22/02/2025 İstanbulspor vs Fatih Karagümrük
     22/02/2025 MKE Ankaragücü vs Bandırmaspor
     23/02/2025 Erzurumspor FK vs Iğdır FK
     23/02/2025 Pendikspor vs Esenler Erokspor
     23/02/2025 Amed SK vs Yeni Malatyaspor
     23/02/2025 Ümraniyespor vs Sakaryaspor
     23/02/2025 Amed SK - Yeni Malatyaspor Yeni Malatyaspor ligdeki son 25 maçını kaybetti  Amed SK kazanır
     23/02/2025 Amed SK - Yeni Malatyaspor Amed SK ligde evindeki son 8 maçında hiç kaybetmedi  Amed SK yenilmez
     23/02/2025 Ümraniyespor - Sakaryaspor Sakaryaspor ligde deplasmandaki son 5 maçında hiç kaybetmedi  Sakaryaspor yenilmez
    Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
     22/02/2025 Kırklarelispor vs İnegölspor
     22/02/2025 Sincan Belediye Ankaraspor vs Sarıyer
     23/02/2025 Fethiyespor vs 1461 Trabzon FK
     23/02/2025 Altay vs İskenderunspor A.Ş.
     23/02/2025 Batman Petrolspor vs Karaköprü Belediyespor
     23/02/2025 Beykoz Anadolu vs Adana 01 Futbol Kulübü
     23/02/2025 GMG Kastamonuspor vs Altınordu
     23/02/2025 Isparta 32 Spor vs Kepezspor FAŞ
     01/03/2025 Altınordu vs Beykoz Anadolu
    Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
     22/02/2025 Karşıyaka vs Kuşadasıspor
     23/02/2025 Anadolu Üniversitesi vs Kırşehir Futbol SK
     23/02/2025 Düzcespor vs Bornova 1877
     23/02/2025 Ergene Velimeşe vs 23 Elazığ Futbol Kulübü
     23/02/2025 Kahramanmaraşspor vs Bursaspor
     23/02/2025 Muş Spor Kulübü vs Bulvarspor
     23/02/2025 Silifke Belediye Spor vs Belediye Kütahyaspor
     23/02/2025 Tokat Bld Plevnespor vs Artvin Hopaspor
     23/02/2025 Anadolu Üniversitesi - Kırşehir Futbol SK Anadolu Üniversitesi ligde evindeki son 7 maçında hiç kaybetmedi  Anadolu Üniversitesi yenilmez