Diyar BUDAK
  07-01-2021 20:25:00

Xoybun’dan Günümüze!

Dersim’deki kıyım ve toplu ölümlerden kurtulan büyüklerimiz; şahit olduklarını bize sürekli olarak anlatırlardı. Öldürülen insanlarımızdan konu açıldığı zaman vadi aralarında, derelerde ,mağara önlerinde, su kenarlarında öldürülen cesetlerin üzerinde iri gövdeli akbabalardan bahsederlerdi. Çürümüş ölü cesetlerinin üzerine üşüşen bu akbabalar oldukça çeşitli tür ve renklere sahiptiler.

Türk ordusunun öldürdüğü ve kimsenin gömmeye imkan bulamadığı bu sivillerin cesetlerini bu yiyiciler oldukça ürkütücü sesler çıkararak parçalarlarmış.

Bir yazar eski dönem yapılan savaşları “Padişahın orduları İstanbul’dan hareket ettiğinin ikinci günü leş akbaba sürülerini her yerde görmekteydik.

Gerçekten, leş yiyen akbabalar karınlarını doyurmak için padişahın gittiği yol güzergahını gökyüzünden takip etmekteydiler. Sabahın erken saatlerinden akşama kadar bu akbaba sürüleri Padişahı takip edip gittiği yöne doğru uçuyorlardı.”(*O.K.Tsahif 11) şeklinde anlatmıştı.

Yeni kurulan Türkiye cumhuriyeti, Kürdü katletme konusunda ve uyguladığı zulüm ile Osmanlı’yı bin defa arattığı konusunda pek çok Kürd aydını ile hemfikir olduğumuz kanısındayım. Kürdistan’da her hak isteme talebi dün olduğu gibi bugün de en kanlı bir şekilde bastırılmaktadır. Koçgiri, Şeyh Said, Ağrı ve Dersim başta olmak üzere ağır insani suçlar işlendi. Geçen yüz yil ve içinde bulunduğumuz bu yüz TC devletini bu barbarlığına şahittir. Konuyu daha uzatmadan asıl Hoybun örgütünün oluşumuna dönmeliyim.

Xoybûn ismi, istiklal, bağımsızlık, kurtuluş anlamına geldiğini söyleyen bir çok yazarımızın olmasına rağmen, anlamda ortak bir payda bulunmamıştır.

Xoybûn adına uygun ve örgütsel amaçlarını gerçekleştirmek, hedeflerine ulaşmak doğrultusunda oldukça önemli bir tarihsel direnişte bulunmuştur. Kürtçe’nin bir çok lehçesinde Xo, Xu, Xa, Xwe, Xwa kelimelerinin “kendi” anlamına geldiği bilinmektedir. Şimdiye kadar birçok yazar ve ilgili insanlarında yorum yaparak, değerlendirmelerde bulundukları bir gerçektir. Buna ek olarak Xoybûn’dan benim anladığım veya çıkardığım anlam; Xwebûn yani Türkçe anlam olarak “kendin olma veya var olma, varlık yaratmak “kendine gelme” anlamını taşıdığını düşünmekteyim.

Şeyh Said yenilgisi sonrası dağılan Kürd aydınları Kürdistan’ın diğer parçalarındaki kardeşlerinin yanına sığınmak ve orada tekrar güç toplayıp harekete geçmek istiyorlardı. Diger sömürgeci devletlerin denetiminde olan irak, İran ve Suriye parçalarındaki Kürdistan’a geçmişlerdi. 1927’de Lübnan’da sömürgeci devletlerin istihbarat kaynaklarının ulaşamayacakları bir yer olarak gördükleri Bihamdun kasabasında bir araya gelerek aslen Van’lı Ermeni olan Vhan Papazyan’ın evinde yapılmıştı. Toplantıya, başta Bedirhan kardeşler olmak üzere, Osman Sabri, Cigerxwin, Kadri Cemil Paşa, Memduh Selim, Ramanlı Emin, Ali Rıza Efendi, M.Şükrü Sekban, Haco Ağa olmak üzere adını sayamadığım diğer bir kaç Kürd aydını daha katılmışlardı. Bir Ermeni’nin evinde yapılması, Taşnak Örgütü ile dostluğun geliştirilmesine de vesile teşkil etmişti. Böylece, Türkiye Kürdistan’ını ve halkın tam bağımsızlığını amaç edinen Xoybûnu örgütü kurulmuştur.

Temel amaçlarını belirlemek üzere kuruluş kongresinde, Kürdlerin dağınık örgütlü varlıklarını feshederek Xoybon çatısı altında birleşmelerini kabul ederler. Türk işgalcileri çıkarmak için genel bir ayaklanma, bir askeri komutanlık ,başta Pers ve Ermeni halkı olmak üzere iyi ilişkileri geliştirmek. Diğer parçadaki Kürdlere mevcut konumları ile yetinmelerini salık vermek gibi kararlar içermekteydi.Ancak Türk devletinin Ağrı Kürd ayaklanmasına karşılık,İran’a verdigi tavizler sayesinde onlarıda Kürde karşı, savaşmaya ikna edilmiş ve politikalarının sertleşmesini sağlamışlardı..

Xoybun kurulduktan hemen sonra 1927 -1930 yılları arasında Ağri hareketine öncülük eden ulusal bir örgüttür.

Sonuçta 80 uçak ve on binlerce askeri kuşatma ve İran'dan aldıkları destek ile Ağrı’da özgürlük ateşimiz tekrar söndürülmüştü. Xoybun Kürdün tarihine teslim alınmaz varlık mücadelesini Ağrı dağına kazarak ispatlamıştı.Yöneticilerinin bir kısmı öldürülmüş,bazılarında yakalanıp Adana’da bir camide geçici bir mahkeme kurulup 40 kişi idama mahkum edilmiş ve 31 Kürd idam edilmişti. Bugüne kadar hala mezar yerleri ve mahkeme tutanakları kamuoyundan saklanmaktadır.

İkinci dünya savaşı dönemi örgütün varlığı sona ermişti. Görüldüğü gibi cumhuriyetin ilk yıllarında, her birkaç beş yılda bir, Kürd halkının başkaldırıları hep olmuş ve kanla bastırılmıştı. Ankara Hükümeti, Şeyh Said harekatı sonrası Kürdistan bölgesini kapsayan bir” Genel Müfettişlik”kurarak, başına İbrahim Tali adında Mustafa Kemal'in yakın arkadaşı olan bir asker getirilmişti. Oluşabilecek olgular karşısında hazırlıksız yakalanmama ve tedbirlerini önceden almak amaçlı girişimler olduğuna hiçbir şüphe yoktur.

T.C. Devleti hem müfettişlik kurumu ile Kürdlere karşı askeri tedbirler ve asimilasyoncu politikayı teşvik ederken hem de genel af çıkararak, Kürd savaşçıları ve Xoybun’un örgütlü güçleri ile başa çıkmayı amaçlamaktaydı. Doğu illeri birinci umumi müfettişi kendisinin ve Van valisinin imzaladığı bir mektubu İhsan Nuri Paşa’ya gönderip, mücadeleyi bırakması karşılığında kendisine yüklü miktarda para ve istediği ülkede elçilik vaad edilmişti. Ancak Ağrı Başkomutanı İhsan Nuri bunun şahsi bir mesele olmayıp Kürd halkının ulusal bir meselesi olduğunu vurgulayarak, Türk devletinin itiraz ederek,varlıklarını Kürdistan’da çekilene kadar savaşmaya devam edeceğini ve bu kararın Xoybun emri dahilinde olduğunu söyleyerek tekliflerini red etmişti.

Kemalist devlet, Kürdün bu kararlı özgürlük tavırlarını bertaraf etme ve onları teslim alıp cumhuriyetin denetiminde tutmayı amaçlamaktaydı. Bunu farkına varan Xoybûn örgütü, TC Devletinin; genel af ilanının bir kandırmadan ibaret olduğunu söyleyerek kitleleri gelebilecek saldırılara karşı uyarma ve örgütlemeye başlar. Askeri sorumlu olarak İhsan Nuri ve Ağrı Valiliğine Biroyê Heskê Telli görevlendirilir. Dört yıl süren bu kanlı savaşta büyük acılar yaşanır. İşgalci Kemalist güçler başta Xoybun Örgütü savaşçıları olmak üzere, Ağrı halkına büyük bir katliam yapmaktan çekinmezler. Giderek sivil insanları katledip, daha sonra Zilan Vadisini de yaşayan suçsuz on binlerce insanımızı öldürürler. Bu katliamlarda, yeni Türk Devletine, karşılıksız maddi destek sunan, yeni kurulan Lenin’in sosyalist Sovyet’leri, sundukları destek ve Kürd katliamına göz yumdukları unutulmamalıdır. “ Türkiye’de, İran ve Kuzey Irak’ta “Kürdistan’a Özgürlük” sloganı altında çıkan bu ayaklanma eğilimini İngiltere tarafından finans edilerek kışkırtılmıştır. Amaç Sovyetler Birliğine karşı askeri bir üs, bir tampon devlet kurulmasıdır.” *(A.E.A.sahife 142)

Böyle bir alıntıyı, Sömürgeci işgalciler ve Sosyalist geçinen devletler hariç, Hitler Almanya’sı dahil hiç bir faşist yönetimi yapmış değildir. Kürdün devletleşme isteği olunca, sömürgeciler sistem tanımaz yavşaklığın daniskasını yaptılar, yapmaya devam ettiler. Sovyetler, Kürt’lerin özgürlük taleplerine karşın hep Türk hükümetini desteklediler.

Aynı şekilde 1946, 1947 yıllarında Mahabad Kürd Cumhuriyeti’ne verdikleri sözü tutmamış ve İran’ı desteklemişlerdir. Yakın tarihimizde Sovyetlerin Kürde dost olmayan politikasını en iyi gören liderin sosyalist olmayan “ Feodal” Mustafa Barzani olduğunun altı kalın çizgilerle çizilmelidir.

Bugün Rojava’da sürdürülen özgürlük mücadelesinde, Suriye Devleti ile ittifakları olan Rusların Afrin’de yaptıkları ile eski ataları Sovyetlerin 4 parça Kürdistan’da yaptıkları arasındaki benzerlikten dersler çıkarılmalı ve Ruslar’ın dost olmayan siyasetleri unutulmamalıdır.

Xoybun Örgütünün kurucu ve yönetici kadroları Rojava'da sağlam bir temel attıklarını söylemek yerinde bir tespittir. Başta Bedirhan kardeşler olmak üzere, Osman Sabri, Cigerxwin, Kadri Cemil paşa,Dr Nuretin Zaza ve Nuri Dersimi gibi önemli şahsiyetlerin buradaki yurtsever duyguların gelişmesine katkı sundukları tartışmasızdır.

Aynı zamanda 1980 sonrası Kuzey ve Güney Kürdistan’ından gelen birçok örgütlü kadrolar buradaki yurtsever halk üzerinde iyi bir etkisinin de olduğu bir başka gerçekliktir. Rojava’da oluşan mevcut kazanımı, geçmişten gelen potansiyel değerlerden koparmak, belli güçlere ve kişilere bağlamak red ve inkar anlamı taşımaktadır. Bu sorunun çözümünü sadece, tek taraflı, PKK ve PYD güçlerinden beklemek, büyük bir eksiklik olacaktır. Kürd halkının bu denli vahşi koşullarda geçtiği bir dönemde böylesi ağır bir sorunu tek bir partinin inisiyatifine bırakmak büyük bir aymazlıktır. Tüm Kürd örgütlerinin ortak davranmaları bile yetersizlik arz ederken, sömürgeciler ile aralarına sınır koymayan güçler her zaman Afrin’de olduğu gibi,  sonucu belli, bariz bir yanlışlık yapabilirler. Kazanımları birer birer kaybetmek, örgüt ve partilerin değil Kürd halkının kaybı olacağını her Kürd bilmelidir. Rojava ve Başur’daki kayıplar KDP ve PKK’nin degil Kürd Ulusunun kaybı olarak tarihe geçmiştir. Rojava'daki birlik görüşmelerinin başarılı geçmesi, Kürd statüsünün oluşacağı anlamına gelmektedir; bunu sekteye uğratmak isteyen güçler dost güçler olamazlar.

Son KDP ve PKK arasındaki gerginlik, Kürdistani güçleri kendi aralarındaki kavganın önüne geçirmiştir. Bu yeni kışkırtmayı önlemek; öngörü, söylem ve çabasıyla sorumluluk sahibi Mesut Barzani’dir.

 

 

  Bu yazı 4947 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 33 25 4 4 73 26 79 +47
2 Fenerbahçe 33 23 5 5 82 39 74 +43
3 Beşiktaş 34 22 4 8 70 31 74 +39
4 Adana Demirspor 33 18 6 9 70 41 63 +29
5 Başakşehir FK 33 15 10 8 45 34 53 +11
6 Trabzonspor 33 15 12 6 54 48 51 +6
7 Konyaspor 33 12 8 13 45 36 49 +9
8 Kayserispor 33 15 14 4 54 57 49 -3
9 Fatih Karagümrük 33 11 11 11 69 62 44 +7
10 Alanyaspor 34 11 15 8 52 62 41 -10
11 Kasımpaşa 33 11 15 7 40 52 40 -12
12 MKE Ankaragücü 33 11 16 6 40 47 39 -7
13 Antalyaspor 33 10 15 8 43 51 38 -8
14 Sivasspor 34 10 17 7 44 53 37 -9
15 İstanbulspor 33 10 18 5 40 61 35 -21
16 Giresunspor 33 8 15 10 37 56 34 -19
17 Ümraniyespor 33 6 18 9 44 59 27 -15
18 Gaziantep FK 33 6 20 7 31 63 25 -32
19 Hatayspor 33 6 22 5 19 74 23 -55
Takım O G M B A Y P AV
1 Samsunspor 36 23 4 9 70 26 78 +44
2 Çaykur Rizespor 36 18 4 14 64 35 68 +29
3 Pendikspor 36 19 7 10 65 36 67 +29
4 Bodrumspor 36 18 10 8 55 34 62 +21
5 Sakaryaspor 36 20 14 2 59 47 62 +12
6 Eyüpspor 36 18 10 8 40 30 62 +10
7 Göztepe 36 17 9 10 45 28 60 +17
8 Manisa FK 36 15 10 11 53 47 56 +6
9 Keçiörengücü 36 16 12 8 59 47 56 +12
10 Bandırmaspor 36 15 11 10 55 58 55 -3
11 Boluspor 36 14 12 10 44 46 52 -2
12 Altay 36 11 14 11 45 45 41 0
13 Erzurumspor FK 36 11 16 9 43 48 39 -5
14 Tuzlaspor 36 11 20 5 42 52 38 -10
15 Gençlerbirliği 36 10 18 8 46 55 38 -9
16 Altınordu 36 9 19 8 41 57 35 -16
17 Adanaspor 36 6 23 7 32 76 25 -44
18 Denizlispor 36 7 24 5 35 67 23 -32
19 Yeni Malatyaspor 36 4 25 7 22 81 16 -59
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 38 25 4 9 73 28 84 +45
2 Bucaspor 1928 38 24 5 9 63 22 81 +41
3 İskenderunspor A.Ş. 38 23 7 8 65 31 77 +34
4 1461 Trabzon FK 38 22 8 8 62 27 74 +35
5 Van Spor FK 38 21 6 11 58 27 74 +31
6 Ankara Demirspor 38 20 7 11 65 32 71 +33
7 Karacabey Belediye Spor 38 19 8 11 55 31 68 +24
8 Fethiyespor 38 16 15 7 59 51 55 +8
9 Zonguldak Kömürspor 38 15 15 8 45 50 53 -5
10 Serik Belediyespor 38 14 13 11 54 43 50 +11
11 Kırşehir FSK 38 12 14 12 49 54 48 -5
12 Kırklarelispor 38 10 12 16 38 35 46 +3
13 Etimesgut Belediyespor 38 11 15 12 43 51 45 -8
14 Kastamonuspor 38 11 17 10 41 47 43 -6
15 Sarıyer 38 10 16 12 46 57 42 -11
16 Uşak Spor 38 8 21 9 37 64 33 -27
17 Balıkesirspor 38 6 22 10 32 76 25 -44
18 Pazarspor 38 4 23 11 29 79 23 -50
19 Adıyaman FK 37 5 24 8 22 70 23 -48
20 Diyarbekir Spor 37 2 26 9 18 79 15 -61
Takım O G M B A Y P AV
1 Yeni Mersin İY 34 19 4 11 49 21 68 +28
2 Belediye Derincespor 34 18 4 12 51 24 66 +27
3 Belediye Kütahyaspor 34 18 5 11 52 34 65 +18
4 52 Orduspor FK 34 19 8 7 54 34 64 +20
5 Nevşehir Belediyespor 34 16 8 10 52 40 58 +12
6 Karaköprü Belediyespor 34 16 10 8 44 32 56 +12
7 Karşıyaka 34 15 10 9 44 28 54 +16
8 Çatalcaspor 34 11 12 11 40 39 44 +1
9 Amasyaspor Futbol Kulübü 34 11 12 11 33 36 44 -3
10 Elazığspor 34 12 16 6 44 53 42 -9
11 1922 Konyaspor 34 11 15 8 42 47 41 -5
12 Hacettepe 1945 34 9 16 9 41 50 36 -9
13 Ağrı 1970 Spor 34 8 14 12 23 39 36 -16
14 Edirnespor 34 10 19 5 35 45 35 -10
15 1954 Kelkit Bld.Spor 34 7 13 14 25 35 35 -10
16 Yomraspor 34 7 14 13 36 42 34 -6
17 Eskişehirspor 34 6 20 8 39 69 26 -30
18 Şile Yıldızspor 34 5 18 11 29 65 26 -36
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 30/05/2023 Alanyaspor vs Kasımpaşa
 30/05/2023 Fatih Karagümrük vs Kayserispor
 30/05/2023 Fenerbahçe vs Antalyaspor
 30/05/2023 Giresunspor vs Trabzonspor
 30/05/2023 İstanbulspor vs Adana Demirspor
 30/05/2023 MKE Ankaragücü vs Galatasaray
 30/05/2023 Sivasspor vs Konyaspor
 03/06/2023 Konyaspor vs Fatih Karagümrük
 03/06/2023 Adana Demirspor vs Başakşehir FK
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 21/05/2023 Manisa FK 1 - 5 Pendikspor
 21/05/2023 Çaykur Rizespor 0 - 0 Altınordu
 21/05/2023 Bodrumspor 1 - 1 Göztepe
 Hük. Adanaspor 0 - 3 Samsunspor
 Hük. Yeni Malatyaspor 0 - 3 Denizlispor
 21/05/2023 Bandırmaspor 1 - 1 Gençlerbirliği
 21/05/2023 Eyüpspor 2 - 1 Keçiörengücü
 21/05/2023 Erzurumspor FK 2 - 0 Boluspor
 20/05/2023 Altay 3 - 1 Tuzlaspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 20/05/2023 Zonguldak Kömürspor 3 - 1 Pazarspor
 20/05/2023 Kastamonuspor 3 - 2 Kırşehir Futbol Spor Kulübü
 Hük. Adıyaman FK 0 - 3 Fethiyespor
 Hük. Diyarbekir Spor 0 - 3 Bucaspor 1928
 20/05/2023 Van Spor FK 8 - 0 Balıkesirspor
 20/05/2023 İskenderunspor A.Ş. 5 - 1 Uşak Spor
 20/05/2023 Etimesgut Belediyespor 2 - 0 Serik Belediyespor
 20/05/2023 1461 Trabzon FK 2 - 0 Kırklarelispor
 20/05/2023 Karacabey Belediye Spor 2 - 0 Sarıyer
 20/05/2023 Ankara Demirspor 1 - 0 Kocaelispor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 20/05/2023 1922 Konyaspor 4 - 1 Hacettepe 1945
 20/05/2023 Belediye Kütahyaspor 4 - 1 1954 Kelkit Bld.Spor
 20/05/2023 Edirnespor 6 - 2 Şile Yıldızspor
 20/05/2023 Belediye Derincespor 3 - 0 Karaköprü Belediyespor
 20/05/2023 52 Orduspor FK 2 - 1 Amasyaspor Futbol Kulübü
 20/05/2023 Elazığspor 0 - 4 Karşıyaka
 20/05/2023 Nevşehir Belediyespor 3 - 2 Eskişehirspor
 20/05/2023 Yeni Mersin İdman Yurdu 5 - 1 Yomraspor
 20/05/2023 Çatalcaspor 2 - 0 Ağrı 1970 Spor
HABER ARŞİVİ
GAZETEMİZ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • YUKARI